مجموعه مارکار یزد

اگر هنوز اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان را ندیده‌اید به یزد سفر کنید، شهری که منادی صلح و مفتخر به تعامل و زندگی مسالمت‌آمیز با اقلیت‌ها و مذاهب مختلف ازجمله زرتشتیان است.

شهر یزد به خاطر معماری تاریخیِ ارزشمند و بافت سنتی دست‌نخورده‌ آن، در تاریخ ۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶ هـ.ش در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردیده است.

مجموعه مارکار یزد، یکی از دیدنی‌های زرتشتیان یزدی می‌باشد.

مؤسس و سال تأسیس مجموعه مارکار یزد

مارکار یزد، مجموعه‌ای تاریخی و مربوط به اوایل دوره پهلوی می‌باشد که در سال 1313 هـ.ش توسط «پشوتن جی دوسابایی مارکار» گشایش یافته است. پشوتن جی، بازرگان و نیکوکار پارسی ساکن هند بود که اموال خود را وقف تأسیس امکانات رفاهی و آموزشی در راه پیشرفت جامعه ایرانیان و به‌ویژه زرتشتیان ایرانی نمود.

این اثر تاریخی در تاریخ 9 آبان سال 1377 هـ.ش با شماره ثبت 2146 به‌عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.

مدرسه مارکار یزد (آموزشگاه و پرورشگاه)

در ابتدای ورود به مدرسه، حیاطی زیبا با درختان کهن سر به فلک کشیده «مورد و سرو» اصالت و قدمت بنا را به رخ می‌کشد و یک حوض بزرگ آبی با باغچه‌های پُر گل، گذشته را به یادمان می‌آورد. پس از عبور از این خاطره‌سازها، به ساختمان آجری مزیّن به کاشی‌کاری‌های آبی می‌رسیم که در بالای در اصلی و زیر نمادِ بال گسترده فروهر و ستارگانِ «هومت، هوخت و هوشت»، یک کتیبه‌ فیروزه‌ای منقّش به مصرعی زیبا از مولانا خودنمایی می‌کند و کل این مجموعه با آن ستون‌های بلندِ تخت جمشیدی، شکوه هخامنشیان را جلوه می‌دهد.

این ساختمان باعظمت، مدرسه مارکار را شامل می‌شود که دارای 2 قسمت است؛ یک قسمت آن، آموزشگاه 18 اتاقه به همراه یک سالن بزرگ 800 ظرفیتی است و قسمت دیگرش هم یک پرورشگاه می‌باشد که از 3 سالن خواب، 9 اتاق، زیرزمین و چند اتاق مخصوص مدیر پرورشگاه تشکیل شده است. در دیوار روبروی سالن معبد پرورشگاه نیز 2 قاب کاشی حاوی جملات پندگونه به خط میخی، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این دو ساختمان با نمایی آجری و سقفی ضربی، از جنس خشت و گل است که به‌وسیله ایوان مسقفی به هم وصل شده‌اند.

ساختمان سرایداری مدرسه مارکار هم در قسمت ضلع جنوب غربی بنا واقع شده و نمایی از کاه‌گل دارد.

موزه مارکار (موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان)

موزه مارکار معروف به موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان، در سال ۱۳۹۴ هـ.ش در ساختمان تاریخی پرورشگاه مارکار گشایش یافته و در گذشته، نقش خوابگاه شبانه‌روزی دانش‌آموزان دبستان و دبیرستان مارکار را داشته است.

مجموعه‌های دیدنی این موزه که در زیرزمین قرار دارند؛ شامل آب‌انبار، گاو رو، پاکنه، راه قنات و... در محوطه می‌شود که با ورود به موزه، گردشگران ابتدا با تاریخچه مجموعه مارکار و زندگی‌نامه مارکار بنیان‌گذار مجموعه مواجه می‌شوند و سپس با جشن‌ها و آیین‌ها و پوشش‌های سنتی زرتشتیان، اشوزرتشت نخستین پیام‌آور ایرانی، کتاب مقدس گات‌ها، زیارتگاه‌ها و بناهای مهم زردشتیان آشنا می‌گردند.

برای آشنایی بیشتر، به صفحه موزه زرتشتیان یزد مراجعه کنید.

برج ساعت مارکار یزد، نقطه مرکز ایران

ساعت مارکار معروف به «گاه نمای فردوسی»، در تاریخ 4 آبان‌ماه سال 1321 هـ.ش و 8 سال پس از افتتاح آموزشگاه مارکار _بر طبق کتیبه سنگی ساعت_ گشایش یافته است.

ازآنجایی‌که شهر یزد ازلحاظ مختصات جغرافیایی، در مرکز ایران و ساعت مارکار نیز در مرکز یزد واقع شده است پس میدان مارکار _دقیقاً محل قرارگیری ساعت مارکار_ نقطه وسط کشور و مرکز ایران می‌باشد و گویی ساختمان برج ساعت مارکار یزد، این افتخار بزرگ را با برافراشتن آن قامت بلند و اصیل خود به همگان یادآوری می‌کند.

گنج مارکار؛ واقعیت یا شایعه؟

در کتاب «اسناد رسمی زرتشتیان»، سخن از دفن گنجینه‌ای ارزشمند در قسمت زیرین ساعت مارکار آمده است که محتوی تعدادی سکه طلا و نقره متعلق به دوره پهلوی، یک نسخه روزنامه ایران به تاریخ 30 مهر 1318 هـ.ش، روزنامه محلی شیرکوه مورخه 14 آبان 1318 هـ.ش، 2 برگ روزنامه اطلاعات، چندین تمبر تاریخی و یک نوار 3 رنگ به نشانه پرچم ایران می‌باشد و در داخل یک ظرف شیشه‌ای مهر و لاک شده است.

بر روی برج ساعت به سمت حرکت موافق عقربه ساعت و خلاف حرکت خودروها، هنر شاعر و تاریخ ساخت بنا ذکر شده است. این ساختمان پُرشکوه، انگار برای همراهی با آموزشگاه مارکار به‌وسیله کتیبه‌های فیروزه‌ای‌رنگ در هر 4 طرف مزین شده و اشعار مرحوم «ناصر تزیین» شاعر بومی یزد هم به زیبایی آن افزوده است. 4 بیت در قسمت بالا و اطراف برج ساعت به‌صورت زیر است:

زِ فردوسی اکنون سخن یاد گیر/ سخن‌های پاکیزه و دلپذیر 

بزرگی سراسر به گفتار نیست/ دوصد گفته چون نیم کردار نیست 

به داد و دَهش دل توانگر کنید/ زِ آزادگی بر سر افسر کنید 

جز از نیکنامی و فرهنگ و داد/ ز رفتار گیتی نگیرید یاد

4 مصرع در قسمت پایین و اطراف برج ساعت نیز چنین است:

چون به سعی و اهتمام مارکار

گشت در این برج ساعت برقرار 

روح فردوسی پِیِ تاریخ گفت

شادم از کردار نیک مارکار

شایان‌ذکر است که مصرع آخر با به‌کارگیری حروف ابجد و کاربرد عدد مرکب، تاریخ احداث بنای ساعت یعنی 1320 هـ.ش را یادآور می‌شود.

در صفحه آداب و رسوم زرتشتیان می‌توانید با آیین کهن ایرانی بیشتر آشنا شوید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجموعه مارکار یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.