آشنایی با امیر جلال‌الدین چقماق ( چخماق ) شامی

امیر جلال الدین چخماق شامی که زادگاه او را روستای شام غازان ( از محلات تبریز) گفته اند، یکی از امیران و سرداران شاهرخ تیموری( از بزرگترین پادشاهان تیموری) بوده است.

شاهرخ تیموری ، وی را در سال ۸۳۶ هـ. ق به حکومت یزد منصوب کرده بود اما« امیرچخماق » به خاطره روابط نزدیکی که با شاه داشته، در مواقع حساس جنگی از یزد به لشکر شاهرخ می پیوست. در این سال های حکومت جلال الدین در یزد ، وی با همراهی همسرش« فاطمه خاتون معروف به ستی فاطمه» و اثرپذیری از بارگاه پادشاهی شاهرخ، به آبادانی و ساخت و ساز شهر یزد پرداخت.

خدمات امیر چخماق شامی

از جمله خدمات عمرانی که امیرچخماق برای شهر یزد انجام داده، شامل ساخت مسجد جامع نو ( مسجد دهوک ) می شود که آغاز ساخت آن مربوط به ۱۵ سال پیش از حاکمیت جلال الدین و هنگام سفر دوم او به شهر یزد بوده است. همچنین مجموعه‌ میدان امیرچخماق که شامل آب ‌انبار، تکیه، میدان، خانقاه، حمام عمومی، کاروان ‌سراها، چاه آب سرد، قنات ‌خانه می شود از دیگر خدمات امیر به حساب می رود. البته مکان فعلی این مجموعه، قبلا محله دهوک سفلی و خارج از شهر یزد بوده ولی امروزه، مرکز شهر شده و گردشگران زیادی را جذب کرده است.

علاوه بر اینها، امیر جلال الدین با حفر چاه در نزدیکی مسجد جامع نو به احیای آب محله دهوک پرداخت و نیز یک گرمابه در مقابل مسجد جامع کبیر یزد با ستون های کاشیکاری شده بنا کرد. برای مسجد جامع هم، منبری آجری با نقوش زیبای اسلامی ساخت. وی، باغ حکمرانان یزد مشهور به لاستان و متعلق به دوران شاه یحیی مظفری را هم احیا نمود و بیش از پیش به زیبایی و سازندگی یزد توجه داشت.

مجموعه امیر چخماق یزد

میدان امیرچخماق یزد که از برجسته ترین مجموعه های گردشگری و تاریخی یزد به شمار می رود، قدمتش به دوره تیموریان می ‌رسد. تکیه امیرچخماق یزد در سال ۱۳۳۰ خورشیدی با شماره ثبتی 383 و مسجد امیر چخماق یزد در سال ۱۳۴۱ خورشیدی با شماره 247 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند. دیگر الحاقات آن نیز به عنوان مجموعه امیرچخماق یزد با شماره ۲۴۱۶ به ثبت ملی رسیده ‌است.