آبشار سفیده ندوشن

یزد، ازجمله استان‌هایی می‌باشد که همواره به خاطر داشتن آثار باستانی موردتوجه واقع شده است؛ اما باید گفت که این استان در کنار بناها و آثار تاریخی‌اش، جاذبه‌های طبیعی زیبایی نیز دارد که بازدید از آن‌ها همه را شگفت‌زده می‌کند.

آبشار، یکی از این جاذبه‌های طبیعی به شمار می‌رود که در برخی نقاط استان یزد واقع شده و آبشار «سفیده ندوشن» یکی از آن‌ها می‌باشد. این آبشار، در روستای سفیده ندوشن میبد قرار دارد و علاوه‌بر زیبایی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی و تاریخی نیز می‌باشد که باعث شده تا بسیار موردتوجه بازدیدکنندگان قرار بگیرد.

آبشار سفیده، به‌عنوان یک جاذبه طبیعی شاخص در استان یزد با شماره 267 به ثبت ملی رسیده و کارشناسان معتقدند که سفیده، پتانسیل زیادی برای تبدیل‌شدن به یک منطقه گردشگری را دارد و برای سرمایه‌گذاری در این زمینه بسیار مطلوب است.

موقعیت جغرافیایی

آبشار ندوشن به انضمام یک آبشار کوچک‌تر نزدیکش، حدود 3839 هكتار وسعت دارد و در منطقه حفاظت‌شده سرخه چیلون قرار گرفته است. نام دیگر این منطقه حفاظت‌شده، «گرده سل یا سفیده» می‌باشد که شامل مناطق جمبازكوه، ُبنستان، كوهنگران و گدار آب‌چك می‌شود. مجموع وسعت این بخش، 21 هزار هكتار تخمین زده شده و در پنج كیلومتری شهر ندوشن میبد قرار گرفته است.

تاریخچه پیدایش آبشار سفیده

کارشناسان در پی بررسی نقشه‌های زمین‌شناسی و تحقیقات پیرامون آبشار سفیده، به نکات جالبی درباره پیدایش آن دست‌یافته‌اند؛ آن‌ها با مشاهده فاکتورهایی نظیر رسوب کواترنر، وجود گسل‌ها و دره‌های U شکل حاصل از فرسایش آبی، معتقدند که شکل‌گیری آبشار سفیده، به 10 تا 15 هزار سال قبل بازمی‌گردد. همچنین تحقیقات نیز نشان می‌دهد که شکل‌گیری کل منطقه، مربوط به دوره چهارم زمین‌شناسی می‌شود که به دوره پرکامبرین تا کرتاسه مربوط است.

ویژگی‌های آبشار سفیده

از ویژگی‌های دوست‌داشتنی آبشار سفیده، آب‌وهوای مطبوع و طبیعت چشم‌نواز آن است. وجود آبشار آن ‌هم در دل بیابان، از معجزات طبیعت می‌باشد که برای گردشگران جذابیت خاصی دارد. در اطراف این آبشار زیبا؛ چشمه‌سارها، چشمه‌های جوشان و تراورتن‌ساز، سنگ‌آب‌ها و دیگر مناظر طبیعی نیز وجود دارد که لذت طبیعت‌گردی در این منطقه را دوچندان کرده است.

جریان آب دائمی این آبشار که تا دامنه و دشت مجاورش ادامه یافته، نقش پررنگی در تغذیه سفره‌های زیرزمینی و حفظ اکوسیستم دارد و طراوت ویژه‌ای به محیط اطراف بخشیده است. نمک و املاح موجود در آب آن‌هم علاوه‌بر داشتن خواص درمانی، باعث به وجود آمدن قندیل‌هایی نیز دورتادور آن شده که بر چشم‌نوازی آبشار سفیده افزوده است.

این آبشار با دارا بودن ویژگی‌های منحصربه‌فرد زمین‌شناسی و دارا بودن پدیده جذاب «کارستی یا حفره‌های طبیعی زیرسطحی»، علاقه‌مندان به حوزه زمین‌شناسی را به ندوشن کشانده و باعث ژئوتوریسم در این منطقه شده است.

وجه‌تسمیه آبشار سفیده ندوشن

همان‌طور که گفته شد؛ اطراف آبشار سفیده، قندیل‌هایی وجود دارد که سفیدرنگ هستند و در زمان پرآبی، آن را به رنگ سفید نمایش می‌دهند. همچنین در زمان طلوع خورشید، تمام منطقه سفیده به رنگ سفید درمی‌آید که این‌ها هریک از دلایل نام‌گذاری آبشار و منطقه حفاظت‌شده آن می‌باشد.

گونه‌های جانوری

این منطقه حفاظت‌شده، زیستگاه گونه‌های جانوری متعددی است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: جانورانی همچون پلنگ، قوچ، میش، كل، بز، پرندگانی مانند كبک، تیهو، عقاب، دلیجه، چک‌چک، سنگ چشم و خزندگانی نظیر آگاما، جیكو و تیرمار.

حیات این گونه‌های جانوری، وابسته به آبشارهای سفیده و جریان‌های آب این منطقه است؛ بنابراین محافظت از آب و محیط‌زیست آن، بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده «سرخه چیلون سفیده» از تنوع زیادی برخوردار است. بیشتر گیاهان این منطقه از انواعی هستند که در مناطق گرم‌وخشک زیست می‌کنند و شامل درمنه، گِز و قلم می‌شوند. شایان‌ذکر است که بسیاری از این گیاهان، از خواص دارویی برخوردار می‌باشند و این امر بر اهمیت پوشش گیاهی منطقه سفیده افزوده است.

بهترین فصل بازدید

فصل بهار، از فصل‌های مناسب بازدید آبشار ندوشن می‌باشد؛ زیرا در این فصل، آبشار سفیده در بهترین و پرآب‌ترین حالت خود قرار دارد و آب‌وهوای منطقه، بسیار مطبوع و ایدئال برای گردشگری است. درختان پر شکوفه و نسیم بهاری، از ویژگی‌های بهار منطقه سفیده است که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورد.

زمستان نیز برای علاقه‌مندان به برف و مناظر سفیدپوش طبیعت، فصل مناسبی است؛ چراکه یخ‌زدگی آب، جلوه ویژه‌ای به این آبشار می‌بخشد و طبیعت در لباسی دیگر خود را نمایان می‌سازد.

لازم به ذکر است؛  این آبشار، در دل کوه واقع شده و بازدید از آن، نیازمند قدری پیاده‌روی و پیمودن دامنه‌هاست که این امر بر لذت طبیعت‌گردی در این منطقه می‌افزاید.

آبشار سفیده در معرض آسیب

آبشار سفیده با داشتن استانداردهای یک منطقه طبیعی ویژه، در لیست آثار ملی ثبت شده؛ بنابراین حفاظت از این منطقه یک امر ضروری به نظر می‌رسد. متأسفانه در سال‌های اخیر، فعالیت‌های زیادی در زمینه معدن و استخراج سنگ‌های ساختمانی و تزئینی (شن و ماسه) در این منطقه انجام شده است که علی‌رغم هشدارها، باز هم معدن‌کاران به بهره‌برداری بی‌رویه از معادن آن ادامه می‌دهند. این امر باعث به وجود آمدن خلل در اکوسیستم، آسیب به سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌سارها و همچنین به خطر افتادن پوشش گیاهی و جانوری می‌شود که در نهایت محیط بکر سفیده ندوشن تخریب شده و دامپروری و کشاورزی این منطقه دچار آسیب جدی می‌شود.

آبشار سفیده نیز مانند دیگر مناطق طبیعی کشورمان نیازمند توجه مردم و مسئولین است تا بتواند به حیات خود ادامه دهد و با پایداری‌اش، زندگی ببخشد.