شواهد تاریخی نشان میدهند که منطقه هرات و مروست بسیار قدیمی است و مورخان چنین میاندیشند که سکونت در این منطقه به دوران آریاییها بازمیگردد. هرات و مروست که تا سال 1359 از دهستانهای شهرستان شهربابک بودهاند، در همان سال از استان فارس جدا شده و در حال حاضر جزو شهرستان خاتم یزد بهحساب میآیند.
بعضی افراد وقتی نام هرات را میشنوند به یاد افغانستان میافتند و اطلاعی از وجود هرات یزد در ایران ندارند؛ هرات در جنوبیترین منطقه استان یزد در فاصله 240 کیلومتری از مرکز استان قرار گرفته و مرکز شهرستان خاتم میباشد. همچنین مروست در فاصله 180 کیلومتری از مرکز یزد قرار گرفته که دربردارنده دهستانهای ایثار و هرابرزجان میباشد. این منطقه از غرب با شهرستان بوانات در استان فارس، از جنوب به هرات و از شرق به کرمان میرسد.
جاذبههای هرات
از مکانهای دیدنی هرات میتوان به نهر مسیح، قلعه محمد کریمخان، قلعه سیصدساله محمدباقری، باغ معدن، جنگلهای باغ شادی و قرهتپه اشاره کرد که در ادامه توضیحات بیشتری درباره برخی از مکانهای معروفتر میآوریم:
جنگل باغ شادی هرات
منطقه جنگلی و حفاظتشده باغ شادی با مساحت نه هزار هکتار، تنها منطقه جنگلی استان یزد است که از گونه جنگلهای زاگرسی به شمار میرود. بادامکوهی، بنه، کیکم، درمنه، آلوچه وحشی، شقایق وحشی، ارژن و گون پوشش گیاهی این منطقه را تشکیل میدهند. این منطقه ازنظر وسعت، ترکیب و نوع در استان یزد منحصربهفرد است ولی به دلیل شرایط محیطی شکننده و همچنین هجوم و آسیبی که چرای دامها در این منطقه به وجود میآورند، آسیبهای زیادی برای اکوسیستم این منطقه به وجود آمده است.
نهر مسیح هرات
رودخانه نهر مسیح تنها رودخانه دائمی استان یزد است و رگ حیات شهرستان خاتم به شمار میرود. سرچشمه این رودخانه و پارک جنگلی آنکه در فاصله پنج کیلومتری جنوب شرقی هرات قرار دارد، علاوه بر اینکه یکی از پنج منطقه گردشگری کشور محسوب میشود، هفتمین میراث ارزشمند طبیعی ثبتشده در لیست مواهب ارزشمند طبیعی کشور است که عمر آن به دوره کوارتز میرسد.
منطقه شکار ممنوع قره تپه هرات
منطقه قرهتپه با مساحتی بالغبر هشتاد هزار هکتار اصلیترین محل زیست هوبره است. هوبره پرندهای حفاظتشده است که در فهرست سرخ قرار دارد. علاوه بر این، قرهتپه محل زندگی گونههای کمیاب دیگری ازجمله گوزن زرد، گورخر ایرانی، آهو و زاغ بور نیز میباشد.
جاذبه های تاریخی مروست
منطقه مروست نیز بناهای تاریخی و مواهب طبیعی زیادی دارد ازجمله مسجد حاجی قاسم ، قلعه تاریخی مروست که قدمت آن به پیش از اسلام میرسد، گنبدی، مسجد شاه حسین مربوط به دوران قاجاریه که در فهرست آثار ملی ایران ثبتشده است، کاروانسرای شعبه، بقعه شیخ بهاءالدین، بقعه شیخ عبدالله و مسجد جامع.
زیبایی های طبیعی مروست
زیباییهای طبیعی مروست شامل سه دسته کوهستانی، دشت و جنگل میشود که منطقه چنار ناز، چشمه کر، غارهای لی تاریک، خانه خدا و بابا زاهد و چنار 2500 ساله کرخنگان ازجمله جاذبههای طبیعی کوهستانی مروست به شمار میروند.
همچنین دشت کویر شامل دشت ریواس، دریاچه نمک، گلهای ارسلان و تپه دهلزنان (تپه بادی) در قسمت شرق مروست است که ارتفاع این تپه حدود دو برابر کوه ریگ مهریز است.
ازجمله جاذبههای جنگلی منطقه میتوان به جنگلهای چنارناز و کرخنگان با پوششی سبز از درختان بادامکوهی، کیکوم و درختان پسته وحشی (بنه) اشاره کرد که از زیباییهای طبیعی و خدادادی این منطقه میباشند.
لازم به ذکر است که مروست یکی از قطبهای کشاورزی استان و یکی از مراکز اصلی تولید انگور در کشور است و محصولات کشاورزی این منطقه شامل گندم، جو، ذرت، انگور، پسته و انار میباشد.