دخمه زرتشتیان یزد (برج خاموشان، برج سکوت)

دخمه یزد کجاست؟

در پانزده کیلومتری شهر یزد در نزدیکی منطقه صفائیه و بر روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع، بنایی سنگی دیده می شود که دخمه زرتشتیان، برج خاموشان یا برج سکوت نام دارد و در سال 1381 با شماره 6312 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دخمه، آرامگاه زرتشتیان یزدی

زرتشتیان قدیم از دخمه ها برای به جا آوردن مراسم دینی خاص و همچنین به عنوان محلی برای نگهداری اجساد عزیزان متوفی شان استفاده می کرده اند.با توجه به اینکه زرتشتیان جسد انسان را نجس می دانستند و اعتقاد داشتند دفن مردار در خاک باعث آلودگی عنصر خاک می شود، دخمه ها را دور از مناطق مسکونی و در خارج شهر به صورت استوانه ای سنگی بنا می کردند تا از جنس خاک نباشد. همچنین نکته قابل توجه دیگر این بوده که معتقد بودند که دوری از شهر باعث می شود تا وزش باد، گردی از آن اجساد را به شهر نبرد.

این دخمه ها در ارتفاع ساخته می شدند تا پرندگان لاشه خواری چون کرکس راحت تر بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و در نهایت استخوان های باقی مانده را نیز درون چاه دخمه می گذاشتند که به استودان معروف بوده است.

گشتی در دل دخمه یزد

هنگام رسیدن به منطقه کوه دخمه دو بنا را می بینید که یکی از آن ها قدیمی تر از دیگری است. دخمه قدیمی تر مانکجی هاتریا نام دارد که توسط شخصی به همین نام که اصالتاً هندی بوده، که با قطر 15 متر ساخته شده و قدمتش مربوط به سال 1235 می رسد. دخمه دوم به گلستان معروف بوده و قدمتش به دوران قاجار می رسد؛ در سال 1310 ساخته شده و قطرش 25 متر و ارتفاعش 6 متر است. گفته می شود برج دوم به این دلیل ساخته شده که برج اول صعب العبور بوده است.

دخمه سقفی گنبدی شکل دارد که با تخته های سنگی پوشیده شده و فضای داخلی آن به سه بخش مردانه، زنانه و بچه گانه تقسیم بندی شده است. قسمت انتهایی که به دیوار چسبیده مخصوص مردان، قسمت دایره ای شکل وسط برای زنان و قسمت بعدی هم به بچه ها اختصاص داشته است و در وسط دخمه نیز چاه بزرگی وجود دارد که محل دفن استخوان اجساد بوده است. 

در همان ضلع شمالی کوه که به کوه دخمه معروف است، چند ساختمان خشتی دیگر نیز دیده می شود که خیله نام دارد و پس از اینکه زرتشتیان اجساد در گذشتگانشان را به دخمه تحویل می دادند با پوشیدن لباس سفید تا سه روز در خیله ها مراسم آئینی را به جا می آوردند. 

نسا چیست و نساکش کیست؟

نسا همان جسد است که توسط فردی به نام نسا کش به محل دخمه انتقال داده می شده و در آنجا مسئول دخمه آن را تحویل می گرفته است. مسئول دخمه فردی بوده که اجازه نداشته تا آخر عمرش از این مکان خارج شود. این فرد زمانی که از جسد تنها استخوانی باقی می مانده، استخوان ها را جمع می کرده و در چاه میان دخمه می ریخته است.

مستند باد صبا و معرفی دخمه یزد

آلبرت مولاریس؛ کارگردان فرانسوی معروف، در بخش هایی از مستند خود که در سال 1348 آن را ساخته، به معرفی دخمه یزد پرداخته است. تقریباً 50 سال است که به دلیل وسیع شدن شهرها و جلوگیری از آلودگی هوا و خاک دیگر زرتشتیان مردگان خود را به روش قدیم تدفین نمی کنند.

در ایران هنوز هم دخمه هایی وجود دارد که دیگر زرتشتیان از آن ها استفاده نمی کنند؛ از معروف ترین آن ها دخمه بندر سیراف است که بعد از اسلام به عنوان قبرستان مسلمان ها مورد استفاده قرار گرفته است؛ همچنین مقبره کوروش کبیر که تنها دخمه ای است که به صورت خانه ساخته شده است.

دخمه فیروز آباد، دخمه چم ( در روستای چم، شهرستان تفت) و دخمه اردکان نیز جزو دیگر دخمه های استان یزد هستند.

جاهای دیدنی زرتشتیان یزد

در استان یزد علاه بر این دخمه، دخمه های متعددی نظیر دخمه چم و دخمه شریف آباد اردکان قرار دارد.

اگر علاقه مند به بازدید از اماکن دیدنی زرتشتیان هستید بازدید از آتشکده یزد، زیارتگاه چک چک و روستاهای چم و مبارکه را در برنامه خود در سفر به یزد قرار دهید. در مطلب جاهای دیدنی زرتشتیان لیست کاملی از این اماکن گردشگری را به شما عزیزان ارائه کرده ایم. 

در تور یک روزه یزدگردی شما را به دیدن جاهای دیدنی یزد خواهیم برد و تلاش می کنیم تا خاطره خوبی از یزد را برای شما بسازیم.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دخمه زرتشتیان یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.