موزه زیلو و پلاس میبد

معرفی موزه زیلو و پلاس میبد

ساختمان موزه زیلو و پلاس میبد به‌عنوان اولین و تنها موزه زیلو ایران، به‌همراه رستوران شاه‌عباسی میبد در داخل کاروانسرای شاه‌عباسی میبد واقع شده است. این کاروانسرا، مربوط به عهد صفویه و در کنار حصار تاریخی شارستان می‌باشد که به شیوه ۴ ایوانی، بنا شده و یک حیاط بزرگ با شترخان، هشتی و چندین صُفه دارد.

موزه زیلوی میبد، یک موزه تخصصی زیلو و پلاس است که از سال ۱۳۸۱ هـ.ش، توسط مردمان هنردوست میبد و به‌منظور حفظ حیات این میراث فرهنگی گران‌قدر تأسیس شده و فعالیتش در زمینه زیلوهای قرمز، آبی و سفید_سبز متعلق به قرن ۹ هـ.ش به بعد می‌باشد.

این موزه که امروزه توسط انجمن یاران یادگارهای فرهنگی میبد اداره می‌شود، رنگ‌های مورداستفاده در زیلوهای آن، همگی طبیعی هستند؛ به‌طوری‌که گیاه روناس برای رنگ قرمز، پوست گردو برای رنگ قهوه‌ای و گیاه نیل جهت تهیه رنگ آبی در آن‌ها به‌کاررفته است. 

در موزه زیلو و پلاس میبد علاوه‌بر زیلو، کارگاه‌های فعال زیلوبافی و کاربافی آن نیز جزو جاذبه‌های دیدنی مجموعه به‌حساب می‌آیند. هر کارگاه زیلوبافی موزه، شامل 2 دار عمودی است که زیر دست یک استاد هنرمند و یک شاگرد بافنده قرار می‌گیرد؛ به‌طوری‌که استاد پای دار می‌نشیند و شاگرد، کار نقشه‌خوانی و کوبیدن نخ را انجام می‌دهد.

در ورودی موزه، تابلوهایی با نقوش اصیل زیلو نظیر نقش کلید، لچک، چهارچشم یا چهار گنگ، هشت‌پر بریده، هشت‌پر شاخ گاوی کوچک و گچ‌بر قرار دارد و در اطراف سالن ورودی آن نیز مواد خام تهیه زیلو به‌همراه دستگاه‌های نخ‌ریسی و پنبه‌ریسی دیده می‌شود.

به‌طورکلی، باید گفت که یک دستگاه زیلوبافی معمولاً شامل قسمت‌هایی نظیر آسون (بدنه اصلی دستگاه)، تنگ (دماغه چوبی)، پشت‌بند، شمشه و چنگک می‌باشد و هنر زیلوبافی شهرستان میبد هم به‌عنوان یک میراث معنوی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گنجینه های موزه زیلو و پلاس میبد

موزه زیلو و پلاس میبد، شامل ۲ بخش زیلوهای قدیم و جدید می‌شود؛ در بخش جدید موزه، می‌توان زیلوهایی در اندازه‌های کوچک‌تر را به‌عنوان اثر دست هنرمندانی همچون «مرحوم استاد باغستانی» و یا آقای «پویا» مشاهده کرد که در قالب تابلوفرش یا قطعه‌هایی درون محفظه‌های شیشه‌ای، در معرض بازدید تماشاگران قرار گرفته‌اند.

زیلوهای تاریخی موزه زیلو میبد، با تلاش علاقه‌مندان میراث فرهنگی و اداره کل میراث استان یزد جمع‌آوری شده و شامل ۵۵ تخته از نفیس‌ترین زیلوهای قدیمی ایران می‌شوند:

_ کهن‌ترین زیلوی موزه، زیلوی تاریخی مسجد جامع میبد با تاریخ ۸۰۸ هـ.ق (784 هـ.ش) بر روی آن است که به دست استاد «علی بید ابن حاجی میبدی» و با فنون خاص و متفاوتی بافته شده و از طرح محرابی پیروی کرده است.

_ یک زیلوی بسیار نفیس متعلق به قرن ۱۲ هـ.ش نیز در موزه میبد دیده می‌شود که باوجود از بین رفتن ۵۰ درصد آن، هنوز هم طرح زیبای ۲۴ سجاده بر روی آن خودنمایی می‌کند. 

زیلو چیست؟

زیلو، یکی از قدیمی‌ترین دست بافته‌های مردم ایران‌زمین می‌باشد که در گذشته، به‌عنوان زیرانداز و فرش از آن استفاده می‌شده و برعکس انواع دیگر فرش که اغلب در محیط‌های سردسیر و عشایری رونق داشته، زیلو بیشتر در جامعه روستایی و شهری به‌خصوص در مناطق گرم‌وخشک رایج بوده است.

جنس زیلو، از نخ و الیاف پنبه‌ای می‌باشد که در عین سادگی بافت اولیه، نسبتاً پیشرفته و مشابه حصیربافی بوده و پر از فنون خاص و نقوش زیباست.

بافت زیلو از ایام دور در استان‌های فارس، خراسان، آذربایجان و نواحی کویری ازجمله یزد رونق داشته که بهترین و بیشترین زیلوهای آن، متعلق به منطقه میبد بوده و ازآنجا به نقاط مختلف کشور فرستاده می‌شده است. زیلو در گذشته علاوه‌بر مصارف خانگی، در اماکن عمومی از قبیل مساجد، زیارتگاه‌ها و مدارس نیز استفاده می‌شده است؛ البته امروزه هم هنوز زیلو، در اماکن تاریخی یافت می‌شود.

در تور میبد و چک چک شما را به دیدن جاهای دیدنی میبد خواهیم برد، با ما همراه شوید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد موزه زیلو و پلاس میبد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.