قنات زارچ

قنات زارچ یزد، طولانی ترین قنات جهان است!

قنات زارچ، 3500 سال قدمت دارد و حفر آن به ‌پیش از اسلام برمی‌گردد. طول مسیر قنات زارچ یزد، از کوه‌های فهرج تا زارچ است که حدود 88 کیلومتر می‌باشد و آن را به طولانی‌ترین قنات دنیا تبدیل کرده است، بیش از 2115 حلقه چاه، در مسیر قنات زارچ یزد قرار دارد. این قنات، دارای سه‌شاخه یا تونل زیرزمینی مجزا می‌باشد که این شاخه‌ها «شور، شیرین و ابراهیم خویدکی» نام دارند؛ البته باید یادآور شد که دوشاخه‌‌ ابراهیم خویدكی و شیرین، شاخه‌های خشک‌شده این قنات قدیمی در زارچ هستند و تنها، شاخه شور به طول 72 كیلومتر امروزه آبدهی دارد كه میزان آبدهی آن در بالا‌دست قنات، 60 لیتر در ثانیه و در مظهر قنات، 28 لیتر در ثانیه می‌باشد.

قنات‌ها، منشأ حیات هستند؛ قنات زارچ یزد نیز از این مزیت بی‌بهره نیست و در عمق 30 متری زمین با هفتاد پله و دارا بودن 3 رشته شور، شیرین و گرم خود، حدود 10 هکتار از زمین‌های منطقه را سیراب کرده و بااینکه هزاران سال از اختراع قنات گذشته؛ ولی هنوز ازاین‌روش استفاده می‌شود و قریب به 150 نفر، در این زمین‌ها به کشاورزی پرداخته و با ساخت پایاب و آسیاب‌های متعدد در مسیر قنات زارچ یزد از ظرفیت آن، نهایت بهره را می‌برند. امروزه قنات، شهرت جهانی پیدا کرده و از ایران به اکثر کشورهای دنیا انتقال یافته و مردم دنیا نیز از آن استفاده و سود می‌برند.

قنات زارچ یزد، اخیراً با شماره ۱۴۸۳۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در مطلب جاهای دیدنی زارچ و اشکذر شما را بیشتر با آثار گردشگری این دو شهر آشنا می‌کنیم.

تاریخچه قنات در ایران

بسیاری از مورخان، تاریخ حفر قنات را دوره‌ هخامنشی می‌دانند و دلیل آن هم، نبود سنگ‌نوشته‌های ماقبل هخامنشیان است. ولی می‌دانیم که تاریخ شفاهی و مدنیت در ایران، بسیار قدیمی‌تر از دوره‌ هخامنشی می‌باشد و اصولاً یافته‌های باستان‌شناسی ثابت می‌کند که تمدن شهرنشینی در شرق ایران، به بیش از پنج‌هزار سال و در غرب ایران (مادها) به بیش از هفت هزار سال می‌رسد.

ازجمله ویژگی‌های جالب قنات زارچ، مقطع مربعی آن است که برخلاف دیگر قنات‌ها، مقطع بیضی یا دایره‌ای ندارد. ازاین‌رو، این مربعی بودن قنات نشان می‌دهد که به‌احتمال‌زیاد قدمت آن به زمان زرتشتیان بازمی‌گردد.

لازم به ذکر است که تعدادی از میله‌های قنات زارچ، در مسجد جامع یزد واقع شده که این امر، به‌وضوح بیانگر وجود قنات در قبل از ورود اسلام می‌باشد و مسجد جامع کبیر یزد نیز در حریم این قنات ساخته شده است. میله‌های مذکور، جهت پر کردن آب‌انبار وسیع زیر مسجد جامع تعبیه شده تا نمازگزاران برای وضو گرفتن، بتوانند از طریق پایاب از آب قنات استفاده کنند.

نکته حائز اهمیت این است که تا نیم‌قرن پیش، میزان آبدهی قنات زارچ بیش از 150 لیتر در ثانیه بوده؛ ولی به علت حفر بی‌رویه‌ چاه‌های نیمه عمیق و عمیق در حریم آب قنات، با کاهش میزان آبدهی مواجه شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قنات زارچ یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.