مسجد امیرچخماق یزد (مسجد جامع نو)

مسجد امیرچخماق یزد؛ دومین مسجد مهم یزد

زمانی كه بازدید از میدان امیرچخماق را به پایان رساندید، به یكی از زیباترین مساجد این شهر «مسجد امیرچخماق» كه متعلق به همین مجموعه است، نیز سری بزنید.

این مسجد که امروزه در ضلع جنوبی میدان امیرچخماق واقع شده، در دوره قاجاریه خارج از حصار شهر قرار داشته است و سال اتمام آن هم در کتیبه مسجد که به خط «محمد حکیم» از برجسته‌ترین ثلث نویسان قرن 9 هـ.ش نوشته شده، سال ۸۴۱ هـ.ق (816 هـ.ش) ثبت گردیده است.

مسجد امیرچخماق یزد ازنظر زیبایی، وسعت و اهمیت؛ دومین مسجد پس از مسجد جامع یزد به شمار می‌رود.

قدمت مسجد امیرچخماق

داستان ساخت مسجد امیرچخماق، چنین ذكر شده است: «امیر جلال‌الدین چخماق» حاكم یزد در دوره تیموری، در دومین سفر خود به یزد با همت همسرش «ستی فاطمه خاتون» بنای این مسجد را پایه‌ریزی کرده و ساخت آن را استادان، کاشی‌سازان و ثلث‌نویسان در طول ۲۰ سال با رنج و مشقت زیاد تمام کرده‌اند. جالب است بدانید که بخشی از مخارج مسجد و دیگر بناهای مجموعه امیرچخماق، از موقوفات رشیدی _قدیمی‌ترین موقوفه ثبت‌شده استان یزد_ تأمین شده است.

معماری مسجد امیرچخماق

مسجد امیرچخماق یزد (مسجدجامع نو) دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی است که در قسمت تابستانی آن (بالای محراب)، یک بادگیر بسیار زیبا قرار دارد. شبستان زمستانی مسجد هم در سوی دالان ورودی ساخته شده که نور آن، با سنگ مرمر تأمین می‌شود. مسجد، همچنین یک مأذنه مستطیل شکل آجری نیز دارد که بر ورودی ضلع شرقی مسجد مشرف می‌باشد.

یکی از ویژگی‌های مهم معماری مسجد، فقدان مناره می‌باشد که درباره علت آن، دو نوع روایت بیان شده است: به نظر برخی، مساجدی که در قدیم توسط بانوان ساخته می‌شده، مناره نداشته و بعضی دیگر، آن را نشانه وحدت دانسته‌اند تا دو مذهب شیعه و سنی بتوانند از این مسجد استفاده کنند؛ چراکه مساجد اهل سنت تک مناره و مساجد شیعیان دو مناره می‌باشد.

بخشی از سردر ایوان مسجد، مزین به کاشی معرق است و کتیبه‌هایی در کاشی‌های معرق از سمت راست و چپ آن وجود دارد.

محراب مسجد، پوشیده از نقوش معرق و مقرنس است و در وسط آن، یک سنگ مرمر بسیار زیبا وجود دارد كه شکوه هنر کاشی‌کاری اسلامى _ ایرانى را به نمایش گذاشته است؛ این شکوه، در گنبد مسجد امیرچخماق که با کاشی‌های سبز مزین به خط زیبای كوفى پوشیده شده، بیشتر نمایان می‌شود.

کتیبه های مسجد

کتیبه‌های تاریخی متعددی را می‌توان در مسجد امیرچخماق دید و شاید بد نباشد كه نوشته یكی از کتیبه‌ها را چنین خلاصه بیان كنیم: «میرزا محمد شفیع» وزیر یزد در عهد تیموری، یک قهوه‌خانه بزرگ را در جنب میدان و بازار محله امیرچخماق به برگزاری مراسم تعزیه امام حسین (ع) اختصاص داد؛ مشروط بر آنکه هرساله هزینه مراسم آن از طریق اجاره قهوه‌خانه، صرف تأمین سوخت و روشنایی حسینیه و همچنین خرید کاغذ پنجره _در دوران گذشته به‌جای شیشه، به پنجره‌ها کاغذ می‌چسباندند_ شود.

لازم به ذکر است که سنگ‌قبر محمد شفیع _متوفی 1006 هـ.ش_ در غرفه سمت راست مسجد قرار دارد.

مسجد امیرچخماق یزد، در تاریخ ۱۵ آذرماه سال ۱۳۱۴ هـ.ش با شماره ۲۴۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت رسیده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مسجد امیرچخماق یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.