مجموعه امیر چخماق ( امیر چقماق )

 به بازدید مجموعه امیرچقماق یا امیرچخماق یزد، یكی از دیدنی ترین بناهای تاریخی یزد می رویم.

امیرچخماق کیست؟

داستان ساخت این مجموعه از اینجا آغاز می شود كه سید جلال الدین شامی، مشهور به امیرچقماق، حاكم سخاوتمند شهر یزد در قرن نهم هجری قمری و در دوره تیموری فرمان ساخت میدان امیرچخماق را صادر می كند. اما درست پس از اتمام ساخت میدان، سید جلال الدین می میرد و كسی كه ساخت این مجموعه و آب انبار آن را ادامه می دهد كسی نیست جز ستی فاطمه همسر باوفا و نیكوسرشت امیر چخماق.

تکیه امیرچخماق

 مجموعه امیر چخماق یزد شامل بازار، آب انبار، بقعه، مسجد و میدان می شود. سمتِ شرق میدان، تكیه ی دو طبقه ای قرار دارد. این بنای دو طبقه آجری، همراه با مناره های بلندش روزگاری محل تجمع و نشستن شاهان و بانوان بوده تا مراسم سوگواری و نخل برداری برگزار شده در محوطه تكیه را نظاره گر باشند. می دانیم تكیه، بنایی پرغرفه معمولا با دو مناره است كه یک طرف حسینیه می ساختند. و رسم بر این بوده كه مردم آیین سوگواری را در محوطه تكیه برگزار می كردند و شاهان و بانوان آن ها در غرفه ها به تماشای آیین سوگواری و نخل برداری می نشستند. كتیبه موجود در غرفه شاه نشین این تكیه تاریخ ۱۲۵۸ را نشان می دهد كه قدمت این بنا را ۱۳۷ سال می داند. گفته می شود دو مناره بزرگ این تكیه در دوره قاجار به تكیه افزوده شده است. 

 تکیه امیرچخماق یزد در تاریخ ۱۱ دی ماه سال ۱۳۳۰ به  شماره ۳۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 می توانیم پس از تهیه بلیط از راه پله های تکیه بالا برویم و به دیدن گنبد مسجد میر چخماق، آب انبار پنج بادگیری و دیگر بناهای شاخص یزد از بالای مجموعه  برویم. تماشای شهر از بالای مجموعه به هنگام غروب بسیار دیدنی است. 

نخل امیرچخماق

 پایین كه بیایم آنچه كه در محوطه تكیه چشم نوازی می كند نخل بزرگ و چوبی است كه در كنار این تكیه قرار دارد. كه با نام « نخل حیدری ها » نیز معروف است. این نخل كه نمادی از تابوت امام حسین (ع) هست، با ارتفاع ۸.۵ متر یكی از قدیمی ترین نخل های استان یزد به شمار می رود و از سال ۱۲۲۹ هجری قمری در گوشه این  بنا قرار گرفته است.  

بازار امیرچخماق یزد

 پشت این تکیه، به عبارتی در شرقِ میدان، بازار حاجی قنبر قرار دارد، این بازار جزء بناهای نظام‌ الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. این شخص که به فرمان جهانشاه قره قریونلو به حکومت یزد رسیده بود آثار دیگری هم در یزد بنا کرد.  ورودی این بازار درست در غرفه میانی تكیه و راسته بازار پشت این تكیه قرار دارد. بد نیست بدانید چند سالی هست كه مغازه های جگر فروشی این بازار زبان زد خاص و عام شده اند.

آب انبارهای مجموعه امیرچخماق

 اگر بخواهیم آب انبار های  مجموعه را بشماریم به عدد سه می رسیم. یعنی این مجموعه سه آب انبار به نام های  آب انبار میدان، آب انبار ستی فاطمه و آب انبار تكیه در خود جای داده بوده است؛ آب انبار میدان برای توسعه میدان تخریب شده، آب انبار ستی فاطمه كه تغییر كاربری داده و امروزه تحت عنوان زورخانه صاحب الزمان در حال فعالیت است و آب انبار تكیه بخشی از موزه یزد قرار گرفته است. رو به تكیه كه بایستیم درست دومین صفه، سمت چپ این آب انبار تكیه قرار دارد كه تیزی گنبد آن در زیر زمین است،  ۴۸ پله دارد و از چهار بادگیر تنها دو بادگیر آن به جا مانده است.

به بازدید یكی دیگر از الحاقات این مجموعه، یعنی مسجد امیرچخماق یزد، كه از نظر زیبایی، وسعت و اهمیت، دومین مسجد پس از مسجد جامع یزد است، می رویم. این مسجد زیبا كه در جنوب میدان واقع شده، به شماره ۲۴۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.  
جالب است بدانید تا قبل از حكومت پهلوی، مردم به دلیل تكیه و حسینه مردگان خود را اینجا دفن می كردند كه به دستور رضاشاه این كار متوقف شده و میدان توسعه می یابد. 
 هم چنین از سال ۹۳ به بعد پیكر مطهر هشت شهید جنگ ایران و عراق در محوطه تكیه به خاک سپرده شده است و در ایام سوگواری این میدان محل تجمع عزادارن است.

آدرس مجموعه امیر چخماق

 مجموعه امیر چخماق یزد در خیابان امام خمینی، میدان امیرچخماق واقع شده است.

 مجموعه امیرچخماق و دیگر الحاقات با شماره ۲۴۱۶ در فهرست آثارملی ایران ثبت شده است.  

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجموعه امیر چخماق یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.