قنات ایران، در فهرست ثبت جهانی

محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی، درباره ثبت جهانی قنات‌های ایرانی چنین گفت: ما قنات های مختلفی را در گوشه و کنار کشور داریم که در برخی از نقاط، سیستم ایجاد این قنات‌ها ساده و در برخی نقاط دیگر پیچیده است.

وی گفت: بیشتر قنات‌های شهر بم که در دوره‌های مختلفی ایجاد شده اند، گسلی اند؛ بدین معنی که هنگام وقوع زلزله، گسل ایجاد می شده و از همان جا، قنات هم شکل می گرفته است. آن چه به نظر می رسد این است که در دوره اشکانیان و ساسانیان، تعداد قنات‌ها را توسعه داده اند و در دوره دوم ایلخانی، تعداد زیادی قنات وقف شده است.

معاون میراث فرهنگی کشور درباره ثبت جهانی قنات ها بیان کرد: از بین ۳۷ هزار قنات، ۱۱ قنات را انتخاب کرده ایم تا در فهرست میراث جهانی آن ها را به عنوان قنات‌های ایرانی به ثبت برسانیم. هرکدام از آن ها به عنوان نماینده ای از قنات‌های دیگر که از لحاظ جغرافیایی، معماری و... متفاوتند، در این فهرست قرار گرفته اند.

اسامی قنات های ثبت شده در فهرست جهانی عبارتند از: «قصبه گناباد، اکبرآباد و قاسم آباد بروات بم، جوپار کرمان، آسیاب آبی میرزا نصرالله مهریز، زارچ حسن آباد، بلده فردوس، ابراهیم آباد اراک، وزوان و مزدآباد اصفهان، مون در اردستان» که در شش استان خراسان رضوی، کرمان، یزد، خراسان جنوبی، مرکزی و اصفهان واقع شده اند.

قنات قصبه گناباد، عمیق ترین مادرچاه دنیا است که تاریخ حفر آن به دوره هخامنشیان می رسد.

 قنات زارچ در استان یزد، با قدمتی حدود ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال و با طول ۷۱ کیلومتر، یکی از بلندترین قنات های ایران می باشد. پس از ورود اسلام به ایران، مسجد جامع یزد در حریم قنات زارچ ساخته شد و چند میله از چاه این قنات در محدوده مسجد بنا گردید تا در کنار پرکردن آب انبار زیر مسجد، نمازگزاران هم بتوانند برای وضو گرفتن از طریق پایاب، از آب قنات استفاده کنند؛ البته این پایاب قدیمی هنوز قابل استفاده است و تعدادی از میله های آن در محل مسجد جامع قرار دارد.