موزه مردم شناسی اردکان

آشنایی با موزه مردم شناسی اردکان

موزه مردم‌شناسی اردکان، نخستین موزه تأسیس‌شده در اردکان _تاکنون 4 موزه در شهرستان اردکان دایر گردیده است_ و اولین موزه مردم‌شناسی و اختصاصی استان یزد می‌باشد که در سال ۱۳۷۰ هـ.ش _زمانی که حتی اداره میراث فرهنگی هم در اردکان وجود نداشته_ با همت «علی سپهری» محقق و پژوهشگر اردکانی افتتاح شده است. این موزه، ابتدا در زیرزمین 30 مترمربعی ساختمان «تربیت‌معلم شهید بهشتی‏ اردکان» بوده؛ ولی پس از 2 سال، به زیرزمین 110 مترمربعی «کتابخانه فاضل» منتقل گردیده است.

آثار و اشیای موجود در موزه مردم شناسی اردکان

موزه مردم‌شناسی اردکان، گنجینه‌ای غنی و منحصربه‌فرد است که حدود 4000 شیء در آن قرار دارد و اکثر آن را مردم دلسوز اردکان جمع‌آوری و اهدا نموده‌اند.

این موزه، دارای 3 سالن و چند بخش مختلف به شرح زیر می‌باشد: باستان‌شناسی، دیرینه‌شناسی، موزه کودک، مردم‌شناسی، جانورشناسی (انواع عقاب، باز، شاهین، هدهد، اره دم، مار، پلیکان، درنا، انواع حواصیل، فک، گربه وحشی و حیوانات زنده انواع مارهای‏ سمی، بزمجه، عقاب، طوطی، مرغ یک‌پا خروسی و...)، گیاه‌شناسی (زیره، اسفرزه، انغوره، کتیرا، بادام‌کوهی و...).

موزه همچنین بخش‌های دیگری نیز دارد: ایران‌شناسی (زیلو، تبرزین دراویش، جام چهل کلام، قندیل‌های مسی، کتیبه، سکه‌های نقره و طلا، انواع شمشیر، خنجر، زنجیره‌های‏ دست‌ساز اردکان، ماکت بافت قدیم اردکان و مسجد زردگ و...).

بخش اسناد، کتب چاپی و خطی (قرآن به‏ خطوط مختلف، ادعیه، کتب فقهی و طبی، صداق‌نامه‌ها، وقف نامه‌ها، کتب چاپی علمای معاصر)، لوازم فرهنگی (دستگاه بلندگو، گرامافون، دوربین عکاسی‏، تلفن‌های هندلی، رادیوهای قدیمی و...)، چند قطعه اشیاء قدیمی، چندین عکس از علمای‏ اردکان و دفاتر اشعار برخی از شعرای اردکان هم در این موزه وجود دارد.

بخش مردم‌شناسی، از غنی‌ترین قسمت‌های موزه به شمار می‌رود و بیش از 1000 قطعه اشیاء و وسایل زندگی مردم اردکان در آن به نمایش گذاشته شده است که برخی از آن‌ها، به‌صورت مجموعه و برخی دیگر، به‌صورت تک و منفرد می‌باشند.

مهم ترین مجموعه های موزه

1- وسایل تولید پارچه که دربردارنده ادوات و وسایل مربوط به کشت پنبه‌دانه تا بافت کرباس، زیلو و قالی می‌باشد. این وسایل شامل میخ برای کشت پنبه‌دانه، کمان و سایر وسایل حلاجی، چرخ های ریسندگی (ویژه تبدیل پنبه به نخ) می‌شوند و همچنین ماسوره پرکنی (مخصوص پیچیدن نخ روی ماسوره)، چرخ طناب تابی، دستگاه کرباس‌بافی، دستگاه‌های زیلو و قالی‌بافی، وسایل خیاطی هم جزو این وسایل هستند.

2- مراحل کشت گندم تا تهیه نان شامل تشت یا ساعت‏ آبی خاص اندازه‌گیری زمان آبیاری، وسایل کشت گندم، وسایل جداکننده کاه از گندم، دستآس یا آسیاب دستی، تنور محلی و وسایل مربوط به‏ پخت نان و... .

3- یک مدل تخت روی حوضی که اصولاً در خانه اشراف‏ اردکان بوده، همراه با کلیه وسایل موجود مانند سفره‏ غذا و ظروف مربوطه، وسایل چای‌خوری، خیک جهت نگه‌داری دوغ، قلیان و... .

4- وسایل آهنگری شامل کوره، دم، سندان، چکش و برخی وسایل دست‌ساز آهنگران اردکانی مانند انواع منقل، قفل، کلید، گل‌میخ، رکاب، زنجیر و... .

5- وسایل درودگری از قبیل انواع رنده، اره، مته و چرخ مته‏ تیز کنی در کنار نمونه‏های درب و پنجره‌های ساخته شده از قرن نهم‏ به بعد.

وسایل منفرد موزه

همان‌گونه که ذکر شد؛ موزه مردم‌شناسی اردکان به‌غیراز آثار مجموعه‌ای، یک سری آثار منفرد و تکی هم دارد که شامل وسایل زیر می‌شوند:

وسایل مخصوص پوست کردن کنجد و پسته، انواع بیل برای کشت و کار روناس، انواع ترازو (پوستی، پارچه‌ای و فلزی)، انواع چراغ و طرز استفاده از آن‌ها، انواع سماور زغالی، ظروف روغن‌دان، منقل‌های اردکانی، انواع دیگ سنگ، انواع‏ بخاری‌های زغالی، انواع ظروف سفالی لعابی و مسی، انواع وسایل‏ دست‌ساز (کفش و کلاه) و سایر وسایل زندگی.

اخیراً به‌وسیله تندیس شتر، چگونگی مسافرت با شتر در معرض دید عموم قرار داده شده و همچنین با استفاده از تندیس گاو و گردون؛ نحوه خرد کردن گندم هم به نمایش گذاشته شده‏ است.

برخی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی شهرستان اردکان شامل مسجد جامع عقدا، رباط خرگوشی، کمپ ریگ زرین اردکان، رباط شاهزاده و منارجنبان خرانق، پیر سبز چک چک، خانه تقدیری اردکان، غار شگفت یزدان، موزه فرش اردکان، آتشکده دخمه ترک آباد و شریف‌آباد، روستای خرانق، خانقاه اردکان و... .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد موزه مردم‌شناسی اردکان یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.