چک چک (زیارتگاه پیرسبز)

سفر به زیارتگاه چک چک یزد، عبادتگاه زرتشتیان ایران

شاید تمام آن چیزی که در اولین سفر به زیارتگاه چک‌چک یزد با آن مواجه ‌شوید چند خانه‌ ساده باشد که همه درها و پنجره‌ها و نرده مقابل ایوان‌هایشان به رنگ آبی آسمانی یکدست رنگ‌آمیزی شده است. خانه‌هایی که معماری پله‌ای آن در دامنه کوه، بیننده را در نگاه اول به یاد شهر توریستی ماسوله می‌اندازد.

یک مقصد گردشگری دیدنی

زیارتگاه چک‌چک یزد که به عنوان یکی از اماکن مقدس زرتشتیان از دیرباز محل عبادت و جشن‌ها و گردهمایی‌های سالانه بوده، امروزه به عنوان یکی از اماکن دیدنی یزد و مقصدی توریستی برای گردشگران محسوب می‌شود. محلی در 43 کیلومتری شرق اردکان که بر دامنه کوه چک‌چک از کوه‌های انجیر، در کنار چشمه و درختان سرسبزی در دل کویر بناشده است.

پیر سبز، آخرین مأمن نیک بانو

چک‌چک که با نام پیر سبز یا چکچکو نیز شناخته می‌شود نزد زرتشتیان از محبوبیت و قداست بالایی برخوردار است. در مورد نحوه شکل‌گیری زیارتگاه پیر سبز هنوز اتفاق‌نظری وجود ندارد؛ اما معروف‌ترین داستان درباره زمان و علت شکل‌گیری این زیارتگاه، به فرار نیک بانو دختر یزدگرد سوم به دل کوه و پنهان شدن او اشاره دارد. پس‌ازاین ماجرا، زرتشتیان برای بزرگداشت مقام او، محل مخفی شدنش را آراسته و پاکیزه گردانیده و به زیارتگاهی برای عبادت و برپایی مراسم دینی تبدیل کردند.

به‌مرورزمان اتاق‌هایی در اطراف زیارتگاه به‌منظور اسکان زائران و گردشگران ساخته شد که در روزهای خاصی از سال و در حین مراسم‌های بزرگ، مملو از جمعیت می‌شود. قدمت برخی از این ساختمان‌ها به دوران حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار بازمی‌گردد.

غار اسرارآمیز چک چک یزد

حفره غار مانندی که در دل کوه وجود دارد و به‌طور مداوم در فصل‌های مختلف سال از دیواره و سقف آن آب می‌چکد، با یک درب ورودی از فضای بیرونی زیارتگاه جدا می‌شود. بخش اصلی زیارتگاه، همین بدنه طبیعی آن است که یک آبشار کوچک نیز از دیواره سنگی درون غار جریان دارد. داخل یکی از اتاقک‌های زیارتگاه چک‌چک، چاهی وجود دارد که عمق آن به 50 متر می‌رسد. زرتشتیان اعتقاددارند با بستن نخ‌هایی به طناب این چاه می‌توانند درخواست‌ها و حاجت‌های خود را طلب کنند.

وجه تسمیه زیارتگاه چک چک

در کنار بدنه طبیعی چک‌چک، کف‌پوش مرمرین غار و تصاویری از بزرگان دین زرتشت بر دیواره‌ها به‌همراه روشن‌سازی فضای داخلی با چند شمع و یک آتشدان فلزی بزرگ برای سوزاندن عود و چوب مقدس در وسط زیارتگاه، جلوه خاصی به این مکان داده است. برخی از افراد به‌منظور تبرک، از آب چکیده شده از سقف که در ظروفی در داخل غار جمع‌آوری می‌شود جرعه‌ای می‌نوشند یا با خود همراه می‌برند. گفته می‌شود یکی از دلایل نام‌گذاری چک‌چک، قطره‌های آبی است که بی‌وقفه و در تمام‌روزهای سال از سقف آن می‌چکد.

آب و هوای خنک زیارتگاه پیر سبز

در اطراف زیارتگاه چک‌چک یزد درختان بسیاری رشد کرده‌اند. قدمت درخت کهن‌سال چناری که در ورودی زیارتگاه چک‌چک به چشم می‌خورد بین 300 تا 350 سال برآورد شده است. فضای طبیعی سرسبز و چشم‌نوازی که در اثر آب همیشگی زیارتگاه و هوای مطبوع کوهستان در آن نقطه از همسایگی کویر شکل‌گرفته، دلیلی مضاعف بر اشتیاق گردشگران برای بازدید از این مکان تاریخی و مذهبی است.

پله ‌های چک چک، مسیری در دل کوه

برای رسیدن به درب ورودی زیارتگاه لازم است حدود 360 پله سیمانی طی شود. در مسیر رسیدن به زیارتگاه چک‌چک، چندین تابلو با جملاتی از اوستا و توصیه‌هایی به بازدیدکنندگان و زائران به چشم می‌خورد.

اجتماع دینی زرتشتیان در چک چک

بزرگ‌ترین مراسم مذهبی زرتشتیان در یک بازه زمانی پنج‌روزه در خردادماه در چک‌چک برگزار می‌شود. بااین‌حال هم‌وطنان زرتشتی در دیگر روزهای سال نیز برای زیارت به چک‌چک می‌روند.

روزهای 24 تا 28 خرداد هرسال که برابر با روزهای اشتاد تا انارام خردادماه باستانی در تقویم دینی زرتشتیان است، درهای زیارتگاه به دلیل برگزاری مراسم و ازدحام جمعیت تنها به روی زرتشتیان باز است. در این پنج شبانه‌روز به‌طور پیوسته اسکان زائران به‌صورت خانوادگی و قبیله‌ای در خیله‌ها (عمارت‌های تعبیه‌شده برای اسکان) صورت می‌گیرد و در کنار زیارت و مراسم مذهبی، جشن‌ها و برنامه‌های تفریحی و فرهنگی دیگری نیز برگزار می‌شود.

گردشگران در هرروزی از سال و با هر دین و مذهبی که قصد ورود به زیارتگاه چک‌چک را داشته باشند، لازم است آداب آن ازجمله بیرون آوردن کفش‌ها و پوشاندن سر (هم برای مردان و هم زنان) را رعایت کنند.

زیارتگاه چک چک، پذیرای جشن مهرگان

پاکی و قداست این مکان برای زرتشتیان به‌گونه‌ای است که در بسیاری از ایام سال علاوه‌بر زیارت و عبادت، برخی از مراسم و برنامه‌های خود مانند نامزدی و جشن ازدواج، مراسم جَشَن خوانی و گهنبار، سدره پوشی فرزندان و پخش نذری و همچنین نیایش‌های همگانی را در این زیارتگاه برگزار می‌کنند. جشن مهرگان که جشن آغاز پاییز است، مهرماه هرسال با حضور جمعیت زیادی از زرتشتیان در زیارتگاه چک‌چک برگزار می‌شود. مردم در این روز ترجیحاً لباس‌های ارغوانی رنگ می‌پوشند و به یکدیگر نوشته‌های شادباش (کارت‌های تبریک) هدیه می‌دهند.
زیارتگاه چک‌چک یزد به دلیل ویژگی‌های خاص تاریخی، مذهبی و جغرافیایی آن، موردتوجه بسیاری از گردشگران بوده و سفر به این معبد تاریخی می‌توانند جلوه‌های زیبا و بدیعی از فرهنگ کهن مردمان یزد را به نمایش بگذارد.

از سایر جاهای دیدنی اردکان غافل نشوید!

علاوه‌بر زیارتگاه چک‌چک، روستای تاریخی 4500 ساله خرانق، روستای عقدا، خانه‌های تاریخی اردکان، زیارتگاه پیرهریشت و پارس بانو از مهم‌ترین اماکن دیدنی اردکان به شمار می‌رود. شهر اردکان مانند شهر یزد دارای بافت تاریخی خشتی بی‌نظیری است که هنگام قدم زدن در آن می‌توان سفری به دل تاریخ داشته و تجربه‌ای متفاوت رغم زد. در دل این بافت تاریخی علاوه‌بر بازدید از خانه‌های تاریخی با بادگیرهای زیبای یک‌طرفه، شما می‌توانید بازدیدی از کارگاه‌های عصاری یا تولید ارده هم داشته باشید و با نحوه تولید ارده آشنا شوید. 
در سال‌های اخیر کمپ ریگ زرین اردکان در میان علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کویرنوردی طرفداران زیادی پیداکرده است و افراد زیادی برای کمپ کردن در کویر به این کویر زیبا سفر می‌کنند.

برای اطلاعات بیشتر شما می‌توانید به مطلب جاهای دیدنی اردکان مراجعه کنید.