مجموعه وقت الساعت یزد

مجموعه وقت الساعت یزد

مجموعه وقت‌الساعت به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد، در بافت تاریخی خیابان مسجد جامع شهر جهانی یزد واقع شده که شامل حسینیه، میدان وقت و ساعت، نخل مربوط به دوره قاجار، بقعه سید رکن‌الدین، ساباط خشتی و آب‌انبار قدیمی می‌شود و هرساله در این میدان، مراسم جشن و عزاداری برگزار می‌گردد.

اکثر مردم محله میدان ساعت یزد که در قدیم بیشتر یهودی بودند و هنوز هم برخی از آن‌ها در این منطقه زندگی می‌کنند؛ به شغل شَعربافی و ترمه‌بافی مشغول بودند ولی اکنون تنها یک کارگاه قدیمی پارچه‌بافی به نام «خجسته» در گوشه‌ای از این میدان فعال می‌باشد.

برخی از مکان‌ها و عناصر شاخص دیگر این محله عبارت‌اند از خانه حظیره‌ای یزدی، خانه سید علی‌محمد وزیری، خانه دکتر وزیری، خانه شکوهی (پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد)، مسجد شیخی‌ها، خانه پاک‌دل، مسجد منارگلی، مسجد شاه یحیی (جزئی از محله قلعه کهنه)، مسجد وزیر، حسینیه و میدان وقت‌الساعت، بقعه سید رکن‌الدین (مدرسه رکنیه)، آب‌انبار وزیر، آب‌انبار وقت‌الساعت، اداره مالیه.

سبک معماری مجموعه میدان ساعت (میدان وقت‌الساعت)، بسیار ارزشمند و از آثار تاریخی و برجسته شهر جهانی یزد به شمار می‌رود که در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ هـ.ش با شماره ثبت ۲۶۵۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

وجه تسمیه میدان وقت الساعت یزد

«سید رکن‌الدین محمد» از سادات عریضی یزد منسوب به علی بن جعفرالصادق (ع) و علاقه‌مند به علم و فرهنگ بود که در ابتدا سمت نقابت سادات یزد، نائین و اصفهان را به عهده داشت و بعدها به‌عنوان قاضی‌القضات شهر یزد منصوب گردید.

وی در سال 704 هـ.ش، مجموعه‌ای را تأسیس کرد که شامل مسجد، مدرسه رکنیه، بیت‌الادویه (داروخانه)، دارالشفا (بیمارستان)، خانقاه رشیدی منصوب به خواجه رشیدالدین، رصدخانه (وقت و ساعت) و کتابخانه سه‌هزار جلدی بوده و در گذشته در کنار بازار کاغذیان، مدرسه محمود شاهی و... از مراکز فرهنگی یزد به شمار می‌رفته است.

بر اساس قرارگیری یک برج ساعت در این محله و همچنین تأسیسات نجومی و رصدخانه‌ای که «سید رکن‌الدین» در قرن 8 هـ.ش در آن بنا کرد، نام این محله و میدان به وقت‌الساعت شهرت یافت.

نام این محل در بعضی از موارد، «باب الوساده» نامیده شده اما احتمالاً در اواخر قرن 8 هـ.ش نام آن به «وقت ساعت» تغییر یافته است.

بقعه سید رکن الدین محمد یزد

بقعه سید رکن‌الدین، مقبره سید رکن‌الدین محمد می‌باشد که در سال 710 هـ.ش وفات یافته و در زیر گنبد مدرسه خود دفن گردیده است، علت نام‌گذاری این بقعه نیز به همین علت می‌باشد.

‌بنای بقعه سید رکن‌الدین محمد یزد، ساختمانی مربعی شکل با یک در ورودی می‌باشد که بر روی دیوارها و پایه‌های وابسته به بقعه یا مدرسه اصلی ساخته‌شده است و هنوز بخشی از نماسازی تزیینی آن، قابل‌تشخیص می‌باشد.

بر بالای این بقعه، یک گنبد دوپوسته پیوسته با چندین نورگیر بر روی استوانه‌ای بلندبالا قرار دارد که سطح خارجی بقعه، از کاشی‌های سبزرنگ پوشیده شده است.

سر در ورودی بقعه سید رکن‌الدین دارای کتیبه‌ای از گچ با نوشته‌های خط کوفی می‌باشد و قدمت آن به سال 704 هـ.ش برمی‌گردد.

محراب بقعه سید رکن الدین

نقاشی‌های روی دیوارها به رنگ سبز، آبی، قهوه‌ای و طلایی با گچ‌بری‌های تقریباً ساده و مقرنس‌کاری ظاهراً برجسته می‌باشد. زیبایی و فراوانی تزیینات در بنا و محراب بقعه به حدّی است که معماری بنا را تحت تأثیر قرار داده است.

این محراب، یک حاشیه پهن با 3 کتیبه دارد که یکی مزین به سوره «انسان» با خط ثلث، دیگری آیات قرآنی با خط کوفی و آخری هم تکرار عبارت «الملک لله»‌ با خط کوفی ریز می‌باشد.

دیگر زیبایی‌های این محراب عبارت‌اند از فیل‌پوش‌های مثلثی ترنج گونه با عبارت قرآنی «فسکیفیکهم الله و هو السمیع العلیم» به خط کوفی، کاربندی‌هایی با طرح‌های زیبا به خط کوفی پیچ‌دار تزیینی شامل عبارت‌های «القدرة لله، القوت لله، الحکمه لله، السلطان لله، القضاء لله، الکرم لله، المنه لله، العزّه لله، الشکر لله و الملک لله»، کتیبه کمربندی به خط کوفی تزیینی شامل 5 آیه سوره فتح، شمسه‌ای زیبا با شعاع‌های تزیینی خوش‌نقش، 12 ترنج لاجوردی با سور تین به خط ثلث و سور اخلاص به خط کوفی.

مدرسه رکنیه

مدرسه رکنیه، جزوی از مجموعه وقت‌الساعت یزد و یکی از بزرگ‌ترین مدرسه‌های ساخته‌شده دست بشر می‌باشد که به علت اهمیت و شاهکار بودن آن به نام «ام البقاء مدارس یزد» معروف شده و کارشناسان معتقدند که در هیچ سرزمینی، مثل این مدرسه پیدا نمی‌شود.

آب انبار وقت الساعت

آب‌انبار وقت‌الساعت یزد، مربوط به اواخر دوره صفوی می‌باشد که در کوچه دیگ ‌بندان میدان وقت و ساعت قرار گرفته است. این آب‌انبار در تاریخ 1088 هـ.ش، توسط «خواجه شاه امیر استرآبادی» ساخته‌شده و 49 پله با 4 بادگیر بر روی مخزن خود دارد که در سال 1357 هـ.ش با شماره ثبتی 1611 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

رصدخانه وقت الساعت یزد

رصدخانه میدان ساعت در سال 704 ﻫـ.ش مقابل ورودی مدرسه رکنیه با 2 مناره در دو طرف ایوان آن قرار داشته که اینک از بین رفته است. بر روی یکی از این مناره‌ها مرغ مسی بوده که در هر زمان، همچون گل آفتاب‌گردان به سمت آفتاب می‌چرخیده و بر مناره دیگر، عَلَمی قرار داشته که در هنگام کوبیدن طبل برای پنج وقت نماز برافراشته می‌شده است.

در میان دستگاه اوقات و ساعات این رصدخانه که در دوره خود یکی از دستگاه‌های معتبر علمی و بسیار مهم به ‌شمار می‌رفته، یک چرخ چوبین ساده وجود داشته که این دستگاه را به 360 قسمت تقسیم می‌کرده و در هر قسمتی، یک درجه‌ ساخته بوده است.

آفتاب، لحظه‌به‌لحظه در درجه‌ای ظاهر می‌شده و هر درجه، به حروف ابجد با 12 ماه سال بوده است. دایره‌هایی نیز در اطراف این چرخ قرار داشته که تعداد ایام سپری‌شده از ماه‌های مختلف ترکی، عربی و فارسی سال را مشخص می‌کرده است.

برج ساعت میدان وقت الساعت یزد

شهر جهانی و تاریخی یزد، دارای 3 برج ساعت می‌باشد که عبارت‌اند از برج ساعت میدان وقت‌الساعت یزد، برج ساعت مسجد جامع یزد و برج ساعت مارکار یزد.

برج ساعت وقت‌الساعت یزد، اولین ساعت شهری در ایران و جزو قدیمی‌ترین ساعت‌ها در جهان می‌باشد که در سال 704 هـ.ش توسط فردی به نام «ابوبکر» یکی از ساعت‌سازان ماهر یزدی ساخته‌شده است.

برج ساعت یزد، در مدرسه رکنیه و کنار مسجد جامع یزد نصب گردیده که از شمال به محله بازار نو، از جنوب به خیابان مسجد جامع یزد، از غرب به محلات شاه ابوالقاسم و چهارسوق و از شرق به خیابان امام خمینی محدود می‌شود.

محل کنونی برج ساعت یزد، به یک میدان مربع مانند تبدیل شده که معروف به میدان وقت‌الساعت می‌باشد.

برج ساعت مسجد جامع یزد

سازه برج ساعت مسجد جامع یزد به شکل مکعب مستطیل با تزیینات آجری و کاشی‌کاری‌های منقوش به خطوط آیات، طاق‌ها، قوس‌ها و... در بدنه آن می‌باشد و به‌خوبی قابل‌مشاهده هستند. در مرتفع‌ترین بخش این برج، یک ساعت بسیار بزرگ نصب شده که علت ساخت آن، توجه و اهمیت دادن ایرانیان به گذر زمان و کارهایشان بوده است.

برج ساعت مارکار یزد

برج ساعت مارکار یزد، معروف به گاه نمای فردوسی می‌باشد که در ۴ آبان سال ۱۳۲۱ هـ.ش در میدان و مجموعه تاریخی مارکار یزد افتتاح شده است. ازآنجایی‌که شهر یزد، ازلحاظ مختصات جغرافیایی در مرکز ایران قرار گرفته و ساعت مارکار نیز در مرکز یزد واقع شده است، ساعت مارکار یزد نقطه وسط ایران و مرکز ایران می‌باشد.

اگر قصد اقامت در یزد و رزرو هتل سنتی در بافت تاریخی شهر یزد را دارید، هتل موزه فهادان یزد که در نزدیکی مجموعه وقت‌الساعت یزد می‌باشد، گزینه مناسبی جهت رزرو به شمار می‌آید.

در هنگام اقامت در شهر جهانی یزد می‌توانید از تورهای یزدگردی و تورهای کویر نوردی باکیفیت رادینا استفاده نمایید. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجموعه وقت‌الساعت یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.