بافت تاریخی اردکان

شهر تاریخی اردکان، شهری با بادگیرهای بلند و استوار است و یادگار تاریخ در دل کویر می‌باشد. کوچه‌هایش همه، پیچ‌درپیچ با دالان‌های باریک است که بوی خشت و کاه‌گل را در هوا پراکنده و روح آدمی را می‌نوازند؛ دالان‌هایی که سایبان رهگذران خسته از راه هستند و مأمنی دنج و خنک، برای فرار از تیغ اشعه‌های سوزان آفتاب کویری و همچنین یادآور خاطرات خوش کودکی می‌باشند. هنوز با گوش سپردن به این مکان خاطره ساز، صدای بچه‌ها را می‌شنوید که در کوچه‌ها می‌دوند و فریاد شوق سر می‌دهند.

بافت تاریخی اردکان معجزه معماری ایرانی

بافت تاریخی اردکان با مساحتی بالغ‌بر ۵۰ هکتار، یکی از بزرگ‌ترین بافت‌های خشتی استان یزد می‌باشد که با ۱۲ محله و دروازه، در ۴ برج حصار اردکان واقع شده و نمونه‌ای زیبا از منسجم‌ترین، سالم‌ترین و زنده‌ترین بافت‌ های تاریخی ایران می‌باشد.

این بافت قدیمی، تمام ویژگی‌های منحصربه‌فرد یک شهر کویری و تاریخی را دارد؛ ویژگی‌هایی نظیر تصویر زیبای شهری، ساختمان‌های موزون، مساجد بزرگ، دربندهای انحصاری، دروازه‌های متناسب، آب‌انبارهای متعدد، محلات منسجم، کوچه‌های تنگ و باریک و... .

بافت تاریخی اردکان یزد، هم‌اکنون با شماره ثبتی ۱۰۸۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

رونق بافت تاریخی اردکان

در میان دالان‌های شورانگیز بافت اردکان؛ کاروانسراها، موزه‌ها و خانه‌های تاریخی و باشکوه با بادگیرهایی بلندبالا دیده می‌شود که نام افراد بزرگی همچون مجدالعلما، صدرالفضلا، ملا تقی، آیت‌الله خاتمی، افضلی، سنایی، تقدیری و... را به دوش می‌کشند و جزو آثار تاریخی شهر اردکان محسوب می‌شوند.

بازارهایی نظیر چهارسوق که با معماری باشکوه خود، یادگاری از قاجار هستند و بیش از یک کیلومتر از مساحت بافت اردکان را در اختیار گرفته‌اند نیز در زیر ساباط‌های (دالان‌های مسقف) بافت قدیم شهر اردکان قرار دارند و هنوز کمابیش پررونق هستند و کسب‌وکار گذشتگان را زنده نگه‌داشته‌اند؛ کسب‌وکاری که سازنده صنایع‌دستی این دیار و سخنگوی نبوغ و سازگاری مردمان آن با کویر می‌باشد.

علاوه‌بر این بازارها؛ مسجد جامع اردکان، مسجد زردک، مسجد کوشک‌نو، مسجد زیر ده و... با گنبدهای خشتی فیروزه‌ای و گلدسته‌هایی سر به فلک کشیده در بین این دالان‌ها نیز حیات را به جریان انداخته و صدای اذان را در آسمان آبی کویر طنین‌انداز می‌کنند.

آسیاب دژگ، حمام‌ها و آب‌انبارهای (آب‌انبار تاریخی اردکان، آب‌انبار حاج محمدرضا و...) دایره‌ای شکل هم جزو بافت تاریخی شهر اردکان می‌باشند که خنک‌ساز آب کویر و دل‌وجان مردمان دیار اردکان هستند و عظمت و زیبایی‌شان، هر بیننده‌ای را به‌سوی خود جذب می‌کند.

همچنین یک کوچه باریک و مسقف هم در این بافت وجود دارد که به کوچه «آشتی‌کنان» معروف می‌باشد و بین مسجد جامع و حمام بازار قرار گرفته است. این کوچه در اصل، برای حفظ حریم مسجد جامع تعبیه شده و همچنین ورودی حمام‌ زنانه بازار نیز می‌باشد؛ حمامی که مربوط به دوره قاجار می‌شود و با شماره ۱۱۰۷۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

اماکن تاریخی و جاذبه های گردشگری اردکان

علاوه‌بر جاذبه‌های موجود در بافت تاریخی، شهرستان اردکان دارای جاذبه‌های گردشگری متعدد دیگری هم می‌باشد که در ذیل به شرح برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

چک چک (زیارتگاه پیرسبز)

اردکان؛ مهد همزیستی ادیان است که در کنار مساجد اسلامی، زیارتگاه‌های زرتشتیان را نیز جای داده است. از مهم‌ترین آن‌ها زیارتگاه چک چک، پیر هریشت، پارس بانو، پیر نارسته و... می‌باشد که زرتشتیان زیادی از سراسر جهان، همه‌ساله در خردادماه به مدت پنج روز به زیارت آن می‌آیند و در کنار صدای دل‌نشین چک‌چک آب به نیایش اهورامزدا می‌پردازند.

مسجد جامع اردکان

مسجد جامع اردکان از بزرگ‌ترین مساجد تاریخی اردکان و مربوط به دوره صفویه است و دارای دو قسمت زمستان‌خانه و تابستان‌خانه می‌باشد. یک حزب قرآنی متعلق به سال 884 هـ.ش، کهن‌ترین یادگاری است که در این مسجد وجود دارد. مسجد جامع اردکان با شماره ۲۲۳۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه خرانق

روستای خرانق یکی از قدیمی‌ترین مناطق یزد با نام سابق «خورنق» و محل زندگی زرتشتیان می‌باشد که قلعه خرانق را به‌صورت دهکده‌ای در خود جای داده است.

قلعه خرانق دارای ۲ دروازه، خانه‌های ۲ طبقه یا بیشتر، مسجد جامع با بلندترین منارجنبان منطقه، دو آسیاب آبی، مسجد و حمام می‌باشد. این مجموعه با شماره ۱۱۵۰۹ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

موزه مردم شناسی اردکان

موزه مردم شناسی اردکان در سال ۱۳۷۱ هـ.ش افتتاح شده و شامل بخش‌های فرهنگی، مردم‌شناسی، ایران‌شناسی، گیاه‌شناسی و جانورشناسی می‌شود. باید یادآور شد که بخش مردم‌شناسی آن با داشتن بیش از ۱۰۰۰ قطعه، یکی از غنی‌ترین بخش‌های موزه به‌حساب می‌آید.

دخمه های شریف آباد

دخمه‌های شریف‌آباد، از سالم‌ترین بناهای زرتشتیان اردکان می‌باشد که در سال ۱۲۲۵ هـ.ش با استفاده از مصالح قلوه‌سنگ، تخته و لاشه‌سنگ با ملات ساروج، گل، آهک و... بنا شده است.

رباط خرگوشی اردکان

رباط خرگوشی اردکان از کاروانسراهای دوره «شاه‌عباس صفوی» می‌باشد و در نزدیکی «باتلاق گاوخونی» واقع شده است. نفیس‌ترین اثر باقی‌مانده در این رباط، کتیبه‌ای متعلق به سال ۱۰۲۳ هـ.ق (993 هـ.ش) با خط «علیرضا عباسی» خوشنویس مشهور دوران شاه‌عباسی می‌باشد که بر روی سردر ورودی رباط خرگوشی می‌درخشد.

شهر اردکان علاوه‌بر این جاذبه‌های تاریخی، جاذبه‌های طبیعی بسیاری نیز دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: کویر اردکان، چشمه، پسته زار، انارستان و قنات اردکان.

سوغات و صنایع دستی اردکان

صنایع‌دستی اردکان، هنر دست مردمانی سخت‌کوش و قانع است که از کمترین امکانات، بیشترین استفاده را کرده‌اند و هنرهای زیبایی همچون سبدبافی با ترکه انار، جاروبافی با شاخه خرما، کاربافی (پارچه‌بافی)، زیلوبافی، لبافی، قپان‌سازی، قالی‌بافی، زنجیرسازی، کلک‌سازی (نی‌سازی)، چیلون‌گری (منقل‌سازی، قفل‌سازی، ابزار سازی)، مسگری و رویگری، مازاری (حنا و ادویه‌سابی)، عصاری (روغن‌گیری)، فرش دست‌بافت اردکان و... را خلق نموده‌اند.

شهرستان اردکان علاوه‌بر این صنایع باارزش، سوغات اختصاصی دیگری نیز دارد که سرآمد همه آن‌ها فرآورده ‏های کنجدی ۵۰۰ ساله در سطح کشور و حتی بین‌المللی می‌باشد و ازاین‌رو، اردکان را به قطب صنعتی محصولات کنجدی در کشور تبدیل کرده و نیز در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است. این فرآورده‌های کنجدی شامل ارده، حلواارده و روغن کنجد می‌شوند که از مهم‌ترین و معروف‌ترین سوغات اردکان هستند.

اگر قصد اقامت در اردکان و رزرو هتل سنتی در بافت تاریخی شهرستان اردکان را دارید، هتل باغ سرای اردکان گزینه مناسبی جهت رزرو به شمار می‌آید.

همچنین هنگام اقامت در شهر تاریخی اردکان می‌توانید از تور یک روزه اردکان یا تور چک چک و میبد و تورهای کویرنوردی باکیفیت رادینا استفاده نمایید.    

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره بافت تاریخی اردکان با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.