روستای تاریخی سریزد

استان یزد با تاریخچه‌ای طولانی و پر فراز و نشیب، شهرها و روستاهای بسیاری را در دل خود جای داده كه قدمت برخی از آن‌ها به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. روستای سریزد نیز یكی از روستاهای تاریخی و جاهای دیدنی یزد است كه قدمتی دیرینه دارد و در گذشته، از اهمیت تجاری و اقتصادی بسیار زیادی برخوردار بوده است. با ما همراه باشید تا سری به جاذبه‌های تماشایی و كهن روستای سریزد بزنیم و با آن‌ها بیشتر آشنا شویم.

سریزد کجاست؟

روستا سریزد، در مسیر جاده یزد به کرمان و ۵ کیلومتری شهرستان مهریز قرار گرفته و گوشه‌گوشه آن، پر از بناهای گوناگونی می‌باشد که از ادوار مختلف تاریخی برجا ‌مانده است؛ بنابراین می‌توان گفت که این روستای کویری، بهشت تاریخ دوستان به شمار می‌رود.

سریزد یا فرافر

در منابع تاریخی گفته شده که این مکان، قبلاً بخشی از یزد و به‌عنوان دروازه و راهی برای ورود و خروج شهر محسوب می‌شده است و ازآنجاکه نام یزد نیز در گذشته، «ایساتیس» و قبل از آن هم «فَرافَر یا فرافتر» بوده؛ همچنان بر روی این بخش یا روستا مانده است.

این دروازه در قدیم، در نزدیکی جاده ادویه و مرکز تجارت جهانی بوده و کاروانیان، تجّار و مسافران زیادی به آن رفت‌وآمد می‌کردند. طبیعتاً این عبور و مرور مسافران، رونق ویژه‌ای به شهر بخشیده است؛ چراکه وجود کاروانسراها و آب‌انبارهای متعدد، چاپارخانه و برج کبوتر گواه این مدعا می‌باشد.

مجموعه کاروانسراهای یزد

همان‌طور که ذکر شد؛ وجود مسافران و بازرگانان زیاد، باعث شده تا بناهای زیادی تحت عنوان کاروانسرا، برای اقامت و ارائه خدمات در منطقه سریزد ساخته شود؛ هرچندکه این کاروانسراها، هم‌اکنون به اقامتگاه‌های بومگردی تبدیل شده و با فراهم کردن امکانات رفاهی، پذیرای مهمانان و گردشگران عزیز می‌باشد.

رباط کهنه

رباط کهنه که در واقع کاروانسراست و به رباط معروف شده، قدمتی هزارساله دارد؛ کاروانسرایی کهنه که به کاروانسرای سلجوقی نیز شهرت دارد و یکی از قدیمی‌ترین اقامتگاه‌های بومگردی خشت و گلی جهان به شمار می‌رود.

ابعاد محوطه این کاروانسرا، ۲۵ در ۲۵ متر است و دورتادور آن را چندین صفه مستقل فراگرفته که به یک پستو راه دارند. این محوطه، به‌اندازه ۶۰ سانتی‌متر پایین‌تر از سطح سایر قسمت‌ها قرار دارد و در اطراف آن، جایگاهی برای چهارپایان ساخته شده است.

کاروانسرای رباط کهنه، از خشت‌خام بنا شده و معمار بنا به دلیل گرم بودن هوای منطقه، عرض جرز سقف و دیوارها و نیز ارتفاع ساختمان را زیاد در نظر گرفته است.

رباط نو سریزد

ارگ یا قلعه سریزد

قلعه یا ارگ سریزد که قدمتی مربوط به دوره ساسانیان و بین قرون ۳ تا ۷ میلادی دارد، در گذشته از بزرگ‌ترین صندوق امانات بانکی ایران و جهان به شمار می‌رفته و در داخل آن علاوه بر مسکوکات، اشیاء قیمتی، طلا، غلات و آذوقه نیز نگهداری می‌شده است. برای حراست از این اموال هم در دورتادور قلعه، خندقی بزرگ با ابزارهای نوک‌تیز حفر شده بود تا در موارد حساس، نگهبانان آن را پر از آب کرده و از ورود دشمن جلوگیری کنند.
قلعه سریزد در دوره صفویه، یک‌بار موردبازسازی قرار گرفته و در دوران معاصر نیز برای جلوگیری از تخریب و با توجه به ویژگی‌های بنا، مرمت گردیده است؛ مرمتی که توسط «مهندس مجید سریزدی» انجام شده و وی توانسته تا در رقابت میان ۱۴ پروژه از ۱۰ کشور آسیایی، برای اولین بار در ایران جایزه ممتاز «رقابت حفاظت از میراث فرهنگی آسیا و اقیانوسیه» را از آن خود کند.
قابل‌ذکر است که روستای سریزد به دلیل نزدیکی به شهر یزد، همواره ازنظر جذب گردشگر زیر سایه یزد قرار داشته؛ اما امروزه با مرمت و معرفی آن به گردشگران، توجه بسیاری را به خود جلب کرده و باعث رونق و اشتغال‌زایی برای اهالی روستا شده است.
ارگ سریزد، در تاریخ ۲۷ خرداد سال ۱۳۵۴ هـ.ش با شماره ۱۰۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

چاپارخانه سریزد

چاپارخانه سریزد، در عصر ساسانی بنا شده و دارای پلانی مربع شکل می‌باشد که در هر طرف آن، برجی به‌منظور دیده‌بانی تعبیه گردیده است.

این چاپارخانه، در روزگاران گذشته بسیار فعال بوده؛ به‌طوری‌که همواره اسبان تازه‌نفس و مسئولان چاپارخانه، آماده خدمت‌رسانی بودند و اخبار و نامه‌های حکومتی را در اسرع وقت به مقصد می‌رساندند.

مسجد جامع پای برج

مسجد جامع پای برج که در خیابان اصلی سریزد واقع شده، مربوط به دوره پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار می‌باشد و بر روی سنگ‌نبشته سر در آن نیز تاریخ ۱۲۶۸ هـ.ش، به‌عنوان تاریخ ساخت مسجد ذکر شده است.

این مسجد، دارای 2 بخش زمستانه و تابستانه می‌باشد که درگذشته، اقامه نماز در فصل‌های سرد و گرم سال را پوشش می‌داده است.

از ویژگی‌های معماری بنا هم می‌توان به اشکال هندسی سقف محراب و قوس‌های شاه‌عباسی اطراف مسجد اشاره کرد.

آب انبار پای برج

آب‌انبار پای برج، یادگاری از دوره افشار تا قاجار به شمار می‌رود و از الگو و فرم‌های خاصی برخوردار است که فقط در شهر مهریز استان یزد، موجود می‌باشد.

این آب‌انبار، یک گنبد و 2 بادگیر استوانه‌ای دارد و در سال ۱۳۷۸ هـ.ش با شماره ۲۴۷۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آب انبار چهار بادگیری

آب‌انبار چهار بادگیری سریزد، متعلق به دوره صفویه است که برای خنک نگه‌داشتن آب و فضای آب‌انبار، دارای سقفی گنبدی و نیمه گنبدی و بادگیرهایی مکنده در جهت وزش باد می‌باشد و هوای خنک را به داخل آب‌انبار هدایت می‌کند.

مسجد جامع سریزد

مسجد جامع سریزد، قبل از دوره صفوی _پیش از قرن 9 هـ.ش_ بنا شده و امروزه هم هنوز برای نماز جماعت، مورداستفاده اهالی روستا قرار می‌گیرد.

از ویژگی‌های این مسجد، وجود 2 ورودی در قسمت شمالی و جنوبی آن است که با یک دالان، به هم مرتبط می‌شوند. سقف فیروزه‌ای مسجد نیز با کاشی‌های زیبا و متناسب تزئین شده که بر چشم‌نوازی آن افزوده است.

حسینیه پای نخل

حسینیه پای نخل، از حسینیه‌های تاریخی و فعال سریزد می‌باشد که با قدمت صفوی خود، در کنار یک نخل زیبای چوبی قرار گرفته و در دوره قاجار، یک‌بار مرمت شده است. این حسینیه هم‌اکنون، محل برگزاری مراسم‌های مهم مذهبی و فرهنگی می‌باشد.

پاکنه

پاکنه، در واقع مکانی متشکل از چند راه‌پله می‌باشد که به رشته قنات‌های حفر شده، در زیرزمین منتهی می‌شود. پاکنه سریزد، احتمالاً در دوره صفویه ساخته شده و دارای یک ورودی طاق‌نما می‌باشد.

حمام تاریخی

حمام تاریخی سریزد، هم قدمت با حسینیه و در پشت آن ساخته شده و زمان احداث آن‌ها، به زمان صفویه برمی‌گردد.

این بنای خشت و گلی، سقفی گنبدی دارد و فضای داخل آن شامل تنوره، اتاق‌ها، گرمخانه و قسمت‌هایی برای شستشو می‌شود. حمام در گذشته، در 2 قسمت زنانه و مردانه مورداستفاده اهالی سریزد قرار می‌گرفته؛ ولی متأسفانه اکنون از آن، تنها یک متروکه به‌جا مانده است.

آشنایی با روستاهای دیدنی یزد

در استان یزد می‌توان روستاهای تماشایی بسیاری را دید كه هریک با جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی خود، پذیرای گردشگران و علاقه‌مندان هستند. یكی دیگر از روستاهای دیدنی یزد كه قدمتی دیرینه دارد، روستای خرانق به معنای «زادگاه خورشید» است كه آثار باستانی شگفت‌انگیزی همچون منارجنبان، كاروانسرا و قلعه تاریخی خرانق را در خود جای داده است. روستای عقدا با تاریخچه‌ای 6000 ساله نیز از روستاهای زیبای شهرستان اردكان به شمار می‌رود كه معماری سنتی خانه‌های آن و همچنین طعم انارهای شیرینش، زبانزد خاص و عام می‌باشد. به‌علاوه، در استان یزد می‌توان روستاهای زرتشتی‌نشین زیبایی را یافت كه با داشتن مراسم متنوع در ایام مختلف سال، به میزبانی از گردشگران و بازدیدكنندگان علاقه‌مند می‌پردازند؛ ازجمله این روستاها می‌توان روستای چم در شهرستان تفت و روستای مزرعه كلانتر در میبد را نام برد.

روستای سریزد یا روستای فرافر با كوچه‌پس‌كوچه‌های زیبا و سنتی خود، آرامشی مثال‌زدنی را برای بازدیدكنندگان به ارمغان می‌آورد و مقصد خوبی برای یک گردش خانوادگی در سفر به یزد می‌باشد. تور گردشگری مهریز و سریزد همراه با یک راهنمای مجرب می‌تواند گزینه خوبی جهت بازدید از تمام دیدنی‌های این روستا به حساب آید. علاوه‌بر این، شهرستان مهریز جاذبه‌های بی‌‌شمار دیگری را هم در خود جای داده كه ازجمله آن‌ها باید به كاروانسرای زین‌الدین با قدمت دوران صفویه و باغ پهلوان‌پور مهریز به‌عنوان یكی از باغ‌های ثبت‌شده در میراث جهانی یونسكو اشاره نمود. از شما دعوت می‌كنیم كه با شركت در تورهای یزدگردی و سفر به نقاط مختلف این استان، با دیدنی‌های شگفت‌انگیز آن بیشتر آشنا شوید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد روستای سریزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.