بهترین جاهای دیدنی میبد یزد

جاهای دیدنی میبد کجاست؟

شهرستان میبد با قدمتی چندهزار ساله، دومین شهر مرکزی و تجاری استان یزد به حساب می‌آید که تمامی قسمت‌های آن به لحاظ تاریخی و ارزشمند بودن، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. میبد قطب محصولات کاشی و سرامیک در ایران می‌باشد که سفال های‌زیبا، زیلوهای سنتی و دیگر صنایع‌دستی و سوغاتش در كنار جاهای دیدنی میبد، آن را زبانزد خاص و عام کرده است.

یکی از نقش‌ونگارهای ظروف کاشی میبد که ریشه در آثار کهن و جنبه نمادین دارد، در سال ۱۹۷۱ میلادی برنده مدال طلای نمایشگاه بین‌المللی مونیخ گردیده است. براساس روایتی، قدمت شهر تاریخی میبد به زمان سلیمان نبی برمی‌گردد که در زمره یکی از نادرترین شهرهای باستانی ایران است. با این‌که بافت سنتی میبد بسیار آسیب دیده؛ اما هنوز بسیاری از پدیده‌ها و آثار شهری قدیمی مانند بناها و تشکیلات وابسته به آن، راه‌‌های باستانی، شارستان، کهن‌دژ، بیرونه‌ها و بازمانده بناهای تاریخی را می‌توان در آن تشخیص داد.

نارین قلعه میبد؛ کهن ترین بنای میبد

نارین قلعه یا نارنج قلعه، دارای ۵ یا ۷ طبقه است که مدور و بر روی بلندترین تپه شهر میبد بنا شده تا از بالای آن تمام شهر قابل تماشا باشد. در ابتدای ساخت نارین قلعه میبد، یک خندق دورتادور آن کنده‌اند تا راحت‌تر به ساخت بنا بپردازند. سپس خشت‌خشت بنا را از بالا بر روی تپه قرار داده و به صورت حلزونی و پیچ‌درپیچ به سوی پایین حرکت کرده‌اند و ۳ طبقه را ساخته و حاكم‌نشین نامیده اند. همچنین اتاق‌ها را تودرتو، باریک و پر پیچ‌وخم خشت زده و سوراخ‌ها و روزنه‌هایی را برای تأمین نور در دیوارها و سقف‌های آن ایجاد كرده‌اند. در انتها هم راه‌های زیرزمینی و مخفی، حمام، گذرگاه، مسجد و بازار را ساخته و این بخش پایینی را مردم‌نشین یا شارستان قلعه نامیده اند.

احمد كاتب صاحب كتاب تاریخ جدید یزد در قرن نهم، از ساختن قلعه میبد به دست دیوان می‌گوید و می‌نویسد: «قلعه را در زمان سلیمان پیغمبر علیه‌السلام ساختند... سلیمان فرمود كه دیوان، كوهی را كه قابل اقلاع باشد جهت حفظ خزینه قلعه بسازند... دال‌دیو به این كوه گل رسید و به غایت قابل قلعه دید... سلیمان فرمود كه بر این پشته از گل سنگ قلعه حصین دال‌دیو بسازد، دیو به فرمان سلیمان قلعه میبد بساخت و بعضی خزائن سلیمان به آن قلعه نقل كردند... و او را قلعه دالان خوانند.»

اگر تمایل دارید درباره کهن‌ترین اثر تاریخی میبد بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب نارین قلعه میبد را مطالعه کنید.

کاروانسرای شاه عباسی میبد؛ موزه زیلو و پلاس

کاروانسرای شاه‌عباسی میبد در زمان شاه‌عباس صفوی دوم و حدود سال ۱۰۶۷ هجری قمری بنا شده که در گذشته، جزئی از مجموعه رباط میبد و دارای چاپارخانه بوده؛ ولی الان جدا شده و تنها یک موزه زیلو و ۲ کارگاه دارد. موزه زیلو و پلاس میبد به‌عنوان اولین و تنها موزه زیلوی ایران، علاوه بر نمایش نمونه‌های تاریخی این هنر اصیل به آموزش زنده زیلوبافی توسط هنرمندان بومی منطقه نیز می‌پردازد.

ساختار کاروانسرای شاه‌عباسی به شکل ۴ ایوانی و كاملاً آجری به همراه یک آب‌انبار ۴ بادگیری معروف به «كُلار» می‌باشد. این کاروانسرا دارای ۱۰۰ حجره داخلی و خارجی، یک حوض‌خانه هشت‌ضلعی در میان كاروانسرای شاه‌عباسی، ایوان، چند اسطبل، ایوانچه و انبار است.

برای گرم کردن کاروانسرای شاه‌عباسی در زمستان، با ساخت بخاری‌های دیواری شبیه شومینه، كم كردن در و پنجره‌ها و جرزهای ضخیم، به این امر دست می‌یافتند و در تابستان نیز با سیستم پسیو (سرمایشی خورشیدی)، آب قنات و ایجاد فضاهای مرتفع در كناره‌های بیرونی بنا به خنک‌سازی مجموعه می‌پرداختند.

کبوترخانه میبد؛ پناهگاه چهار هزار کبوتر

کبوترخانه تاریخی میبد با پوشش گنبدی شش‌ضلعی، مربوط به دوره قاجار می‌باشد که زمانی پناهگاه ۴ هزار كبوتر بوده است. در برج کبوترخانه میبد، كبوترها در لانه‌های ۳ طبقه مدور و منظم ۲۰ در ۲۰ سانتی‌متری زندگی می‌كردند. این کبوترخانه دارای ۴ برجک و ۱ برج میانی بر روی سقف می‌باشد که در جهت ورود و خروج کبوتران و تعادل هوا قرار داشته و رنگ تند مقرنس‌های آن نیز باعث جذب پرندگان می‌شده است.

این بنا، دژی مستحکم در مقابل ورود پرندگان شکارچی و نیز دشمن کبوترهایی نظیر جغد، قوش، کلاغ و پرندگان مهاجم بوده است؛ همچنین نوارهای گچی به‌عنوان عاملی برای دفع مار از بالا رفتن و خزیدن به داخل كبوترخانه، در اطراف برج ساخته شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این سازه جالب، به نوشته کبوترخانه میبد نگاهی بیندازید.

یخچال خشتی میبد؛ شیوه نگهداری یخ در دل کویر

یخچال میبد، در دوره صفویه ساخته شده است که یک دیوار اصلی سایه‌انداز بر بالای سر حوض‌های كم‌عمق گِلی با طول ۴۲ متر، ضخامت ۲ متر و ارتفاع ۸ متر دارد. داخل یخچال میبد یک گودال (پاچال) به عمق ۶ متر و دهانه ۱۳ متر می‌باشد که مخزن اصلی یخ در زیر گنبد است و اطراف آن هم یک سكوی 1.5 متری برای ایستادن دارد.

عملکرد یخچال‌ها با به‌کارگیری تکنیک‌های خاص یخ‌سازی، یخ‌داری و تحویل یخ در ۲ نوبت بوده است؛ یكی جمع‌آوری یخ در مخزن و پوشاندن آن با كاه و پوشال برای زمستان و دیگری برداشتن یخ برای مصرف در تابستان. در شب‌های زمستان آب را به سمت حوض‌هایی که در پشت دیوار سایه‌انداز قرار داشتند، هدایت می‌کردند. بدین ترتیب، آب منجمد می‌شد و تکه‌یخ‌های بزرگ و محکمی تشکیل می‌گردید که این یخ‌ها، برای نگهداری به مخزن زیر گنبد انتقال می‌یافت.

برای آشنایی بیشتر، خواندن مطلب یخچال خشتی میبد را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

کارگاه های سفال میبد؛ معجزه با آب و خاک

سفالگری و کارگاه سفال در میبد، سابقه‌ای طولانی دارد. در شهرستان میبد، سفال از ۲ ماده اصلی گِل رس و خاک سفید مرکب از كوارتز، كائولن و سیلیس در کارگاه سفال تولید می‌شود. سفال گل رس شامل ۲ نوع سفیدوار (ساده و بدون رنگ مثل کوزه‌ها و گلدان‌ها) و رنگینه‌‌وار (سفالی رنگین با رنگ‌های آبی، سبز، سیاه و قرمز مثل خمره‌ها و انواع ظروف كوچک و بزرگ) می‌شود.

نوع دیگر سفال تولیدی در میبد، كاشی یا نانی (مخفف نایینی) می‌باشد. برخی از نقش‌های ترسیمی بر روی سفال‌ها شامل موارد زیر می‌شود: نقش ماهی، خورشیدخانم، مرغک یا چغورک، زلف عروس، طاق‌نصرت، تاج، كوهگ، پیچ دو قلمه، چادیشوگ (چادرشبی)، لوزی، قندی یا قندگ، كله‌قوچی، بازوبندی و اسب‌‌سوار. به طور کلی، سفالگری میبد جزو مهم‌ترین و قدیمی‌ترین هنرهای این دیار به شمار می‌رود که امروزه، اطلاعات بسیار خوبی از این هنر و صنعت در موزه سفال میبد به علاقه‌مندان ارائه می‌شود. درواقع، موزه سفال و سرامیک با قرارگیری در کاروانسرای شاه‌عباسی میبد، محل نمایش بیش از 100 شیء سفالی به‌ویژه کوزه‌ای از دوران مادها می‌باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره کارگاه سفال میبد به اینجا مراجعه کنید.

چک چک؛ زیارتگاه پیرسبز

چک‌‌چک یا چکچکو، یکی از زیارتگاه‌‌های مهم زرتشتیان است که به آن پیرسبز هم می‌گویند. گفته می‌شود دختر یزدگرد سوم به نام نیک‌بانو پس از حمله اعراب، به این منطقه پناهنده شده و ناپدید گردیده است.

زرتشتیان سالی ۵ روز، از ۲۴ تا ۲۸ خرداد برای نیایش و نیز برگزاری مراسم جشن مهرگان در این زیارتگاه دور هم جمع می‌شوند. نام چک‌چک برگرفته از صدای قطره‌های آب چکیده‌شده از یک صخره‌ در نزدیکی این زیارتگاه است که اینک به درون یک منبع ذخیره هدایت می‌شود. نیایشگاه پیرسبز دارای اتاق‌هایی با نام خیله است که محلی برای استراحت بازدیدکنندگان می‌باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این جاذبه گردشگری زرتشتیان به مطلب چک‌چک یزد (زیارتگاه پیرسبز) مراجعه کنید.

قلعه مهرجرد

یکی دیگر از قلعه‌های تاریخی شهرستان میبد، قلعه مهرجرد است که از دوران افشاریه و زندیه به یادگار مانده و با شیوه خشت‌وگلی بنا گردیده است. این قلعه با قرارگیری در میان 4 برج استوار و زیبا شامل 3 طبقه بوده و پله‌هایی عمودی نیز برای اتصال طبقات دربرداشته است. قلعه مهرجرد میبد که قبلاً با خندقی در دورتادور حفاظت می‌شده، نقش مکانی امن برای پناه گرفتن مردم را داشته؛ اما به مرور زمان به مکتب‌خانه و سپس انبار محصولات مختلف تبدیل شده است.

چاپارخانه میبد؛ موزه پست

در میان اماکن تاریخی و قدیمی میبد، چاپارخانه‌ای زیبا به چشم می‌خورد که امروزه به‌عنوان موزه پست شناخته می‌شود. چاپارخانه میبد با قرارگیری در کنار کاروانسرای شاه‌عباسی این شهر، از بناهای قاجاری میبد می‌باشد که به شکل قلعه‌ای باشکوه با چند برج مرتفع ساخته شده است. چاپارخانه که در گذشته محل نگهداری و تیمار اسب‌ها برای رساندن نامه‌ها و مرسولات مهم به شهرهای مختلف بوده، شامل محوطه‌ای روباز در میان دو محوطه سرپوشیده و همچنین بخش‌هایی نظیر اتاق رئیس، استراحتگاه پیک‌ها و نگهبانان، محل نگهداری اسب‌ها و... می‌باشد.

مسجد جامع فیروزآباد

با ورود به شهرستان میبد، بناهای مذهبی زیادی در کنار جاذبه‌های تاریخی و طبیعی به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها مسجدجامع فیروزآباد است. این مسجد با قرارگیری در روستای فیروزآباد میبد، از دوران قاجار به یادگار مانده و با بنای خشت‌وگلی و آجرکاری‌ها زیبا قد برافراشته است. از بخش‌های اصلی مسجدجامع فیروزآباد باید به 2 ورودی، یک صحن یا میان‌سرا، چند غرفه در طرفین، ایوان بلند جنوبی، محراب و فضای گنبدخانه اشاره کرد.

سفرهای رادینا برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری شهر زیبای میبد، تور یک روزه چک‌چک و میبد را تدارک دیده که شرکت در این تور را به شما پیشنهاد می‌کنیم.