مسجد جامع یزد

مسجد جامع یزد؛ مسجدی با بلندترین مناره های جفتی در جهان

شهر یزد، بناهای باشکوه بسیاری از دوره‌های مختلف تاریخ دارد كه هریک، دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد و زیبایی می‌باشد؛ اما باید گفت كه مسجد جامع این شهر، شهرتی جهانی دارد و از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی یزد به شمار می‌رود. مسجد کبیر یا مسجد جامع یزد با داشتن بلندترین مناره‌های جفتی جهان، از زیباترین آثار معماری اسلامی در ایران است که قدمت آن به قرن نهم هجری برمی‌گردد. مسجد جامع امروزی به‌عنوان یادگاری از دوره قاجار، ترکیبی از سه مسجد قدیمی می‌باشد که به زیبایی بازسازی شده و حتی زمانی، تصویر زیبای آن پشت اسکناس‌های ۲۰ تومانی نیز درج گردیده است. همچنین کاشی‌کاری‌های خاص و تماشایی مسجد جامع یزد، ازجمله سوژه‌های پرطرفدار عکاسی برای گردشگران به حساب می‌آید که محبوبیت بسیاری دارد و آن را به یکی از نمادهای اصلی شهر یزد تبدیل كرده است.

با ورود به خیابان مسجد جامع، این مسجد عظیم از دور خودنمایی می‌کند و مناره‌های بلند و باشكوهی را به نمایش می‌گذارد؛ مناره‌هایی كه با ظرافت‌های چشم‌نواز خود قد برافراشته و گویا به آسمان وصل شده‌اند. جالب است بدانید که این مناره‌ها، ۵۲ متر ارتفاع و ۸ متر قطر دارند و باوجود ظاهر مشابه، اندكی متفاوت هستند. به عبارتی دیگر، مناره سمت راست دارای ۲ مسیر پلكانی جهت رفت‌وبرگشت به بالای سازه می‌باشد و در مناره سمت چپ، تنها یك پلكان تعبیه شده است. بلندای این دو سازه و کاشی‌کاری منحصربه‌فرد آن‌ها تا بلندترین نقطه مناره‌ها نیز همواره برای بازدیدكنندگان، تعجب‌برانگیز و جذاب بوده است.

تاریخچه احداث مسجد

همان‌طور كه اشاره شد، مسجد جامع یزد طی دوره‌ای طولانی‌مدت و از تركیب 3 مسجد مختلف ساخته شده و تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب دارد. اسناد باقیمانده از قرن‌های گذشته نشان می‌دهد كه ساخت و تكمیل بخش‌های عمده این مسجد، حدود یک قرن زمان برده و در طول دوره‌های مختلفی مانند زمان حكومت تیموریان، صفویان، ایلخانیان، قاجاریان و آل مظفر به پایان رسیده است.

گفته می‌شود نخستین بار، «عمرو لیث صفاری» اقدام به احداث این مسجد كرده؛ اما مشهورترین بانی آن حاكم یزد در سال‌های 474 تا 498 هـ.ش یعنی «علاالدوله كالنجار» بوده است. پس از وی نیز به همت فرزندانش، بخش‌های جدیدی به مسجد اضافه شده و امروزه، اغلب قسمت‌های باقیمانده مسجد مربوط به همان سازه‌های جدید می‌باشد.

آشنایی با معماری مسجد جامع کبیر یزد

مسجد، 7 ورودی دارد و ما، از در ورودی اصلی آن‌که از چوب گردو و با ارتفاع ۴.۵ متر ساخته شده، پا به درون هشتی یا كریاس بنا می‌گذاریم و شاید اغراق نباشد كه بگوییم پا را به درون موزه کتیبه‌ها می‌گذاریم؛ زیرا کتیبه‌های سنگی و كاشی مختلفی كه بر روی آن‌ها وقف‌نامه و فرامین حكومتی نقش بسته، همه به‌صورت یكجا در اینجا نصب ‌شده‌اند.

وارد صحن وسیع مستطیل شكل مسجد می‌شویم كه در میان آن، یک سكوی نسبتاً وسیع معروف به «سکوی مهتابی» تعبیه شده است؛ سکویی که محل عبادت نمازگزارانی بوده كه دوست داشتند تا در شب‌های مهتابی تابستان، روی صحن و به‌دور از رفت‌وآمد و جای كفش دیگران نماز بخوانند و عبادت كنند. در مسجد جامع، در هر نوبت نماز جماعت برپا می‌شود و عده زیادی از مردم شهر و مسافران نیز نمازشان را اینجا می‌خوانند.

ایوان مسجد جامع یزد؛ شاهکار معماری اسلامی

معماری مسجد جامع یزد، نمونه زیبا و شاهكاری از معماری ایرانی_اسلامی است كه با بخش‌های مختلفی همچون مناره‌ها، ایوان، گنبد، شبستان، كتیبه‌ها و... نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كند و انسان را به دل تاریخ قرون گذشته می‌برد. درواقع، این بنا همچون دیگر مساجد كهن ایران دارای چند بخش اصلی می‌باشد كه هریک با ظرافت‌های خاصی طراحی و ساخته شده و در دوره‌های مختلف نیز مورد مرمت قرار گرفته است.

مسجد جامع زیبای یزد دارای ۷ ورودی كوچک و بزرگ می‌باشد؛ اما در ورودی اصلی آن‌که از چوب گردو و به ارتفاع ۴.۵ متر ساخته شده، محل تردد اغلب نمازگزاران و بازدیدكنندگان به شمار می‌رود. با عبور از این ورودی و رسیدن به درون هشتی یا كریاس مسجد، گویا موزه جالبی از کتیبه‌ها پیش روی انسان قرار می‌گیرد؛ زیرا کتیبه‌های سنگی و كاشی مختلفی كه بر روی آن‌ها وقف‌نامه و فرامین حكومتی نقش بسته، همگی به‌صورت یكجا در این بخش نصب ‌شده‌اند.

پس از ورود به صحن وسیع و مستطیل‌شكل مسجد نیز یک سكوی نسبتاً بزرگ معروف به «سکوی مهتابی» دیده می‌شود كه از گذشته، محل عبادت نمازگزاران بوده است. درواقع، بسیاری از مردم دوست داشتند كه در شب‌های مهتابی تابستان با رفتن به روی این صحن، در محلی دور از رفت‌وآمد و جای كفش دیگران نماز بخوانند و عبادت كنند.

در انتهای صحن، ایوان رفیع و بلند مسجد به چشم می‌خورد که در سقف آن، ۹۹ اسم از اسامی خداوند توسط خط کوفی بنایی (نوعی خط کوفی زاویه‌دار) نگاشته شده است. این اسامی با «إِنَّ لِلَّهِ» در ابتدای ایوان شروع و به كلمه «الصبور» در مرکز آن ختم می‌شود كه شامل نام‌ها و صفات الهی زیر می‌باشد:

«الله، الرحمن، الرحیم، الملك، القدوس، السلام، المؤمن، المهیمن، العزیز، الجبار، المتكبر، الخالق، البارئ، المصور، الغفار، القهار، الوهاب، الرزاق، الفتاح، العلیم، القابض، الباسط، الخافض، الرافع، المعز، المذل، السمیع، البصیر، الحكم، العدل، اللطیف، الخبیر، الحلیم، العظیم، الغفور، الشكور، العلی، الكبیر، الحفیظ، المقیت، الحسیب، الجلیل، الصبور و...»

در سقف ایوان مسجد جامع یزد نیز حدیثی از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقش بسته که بدین شرح است: «إِنَّ لِلَّهِ تعالی تِسْعَةً وَ تِسْعِینَ اسْمَا مِائَةً إِلاَّ وَاحِدًا مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ: همانا برای خداوند بلندمرتبه ۹۹ اسم است (صد منهای یک) کسی که آن را حفظ کند (بشمارد)، داخل بهشت می‌گردد».

با گذر از ایوان، فضای داخلی مسجد و به عبارتی زیر گنبد دوپوسته مسجد مشاهده می‌شود؛ جایی كه کاشی‌کاری و آجرکاری‌های زیبای دیوارها و سقف آن، اسماء متبركه و آیات قرآنی را با ظرافت و شگفتی بسیاری به نمایش گذاشته است.

از محراب مسجد جامع بوی تربت را استشمام کنید!

در ادامه، به دیدار مقصوره یا محراب مسجد جامع یزد می‌رویم؛ جایی كه مقدس‌ترین و زیباترین بخش مسجد به شمار می‌آید. باید دانست كه این محراب، تماماً از سنگ مرمر بنا گشته و در ساخت آن نیز از تربت كربلا و گلاب _به‌جای آب_ استفاده شده است. در بالای محراب یک نیمكره مشاهده می‌شود كه بنا به گفته برخی از محققان، الگوی رنگ‌آمیزی کاشی‌کاری‌های این قسمت را دربرگرفته تا در آینده، جهت ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده مورد استفاده قرار گیرد. در دو طرف محراب و به فاصله كم نیز ۲ ورودی یا مدخل كوچك واقع شده كه به‌صورت راهرویی باریك، به محراب می‌رسد. هدف از ساخت این ورودی‌ها، عبور زنان برای رسیدن به امام جماعت بوده؛ به‌طوری كه بتوانند بدون برخورد با مردان در صف نماز، سؤالات خود را از امام جماعت بپرسند.

گنبد مسجد جامع یزد

گنبد دوپوسته مسجد جامع یزد با یک لایه بیرونی به قطر ۱۷ متر، سازه‌ای محکم و استوار دارد. بر روی این گنبد، نقش یک گل صابونکی معقل به زیبایی اجرا شده و بر ساقه‌اش نیز عبارت «الملک لله» به خط کوفی تکرار گردیده است. همچنین خوابیدگی لایه بیرونی گنبد، یکی از بخش‌های موردتوجه معماران و گردشگران می‌باشد که معمار در آن به‌جای استفاده از قوس‌های تیز، با ترکیب دو قوس دست به ابداع ترکیبی زیبا و پایدار زده است.

در دو طرف گنبد، ۲ شبستان غربی و شرقی قرار گرفته که بعد از تماشای آن‌ها و طاق‌های زیبایشان می‌توان به گرمخانه‌های ضلع شرقی و غربی مسجد راه یافت. گرمخانه شرقی یا «شبستان شازده»، بخشی كاملاً جدید و از ساخته‌های هیئت حامیان مسجد است كه در دل خود، ۴۸ ستون مستطیل‌شكل با اِزاره‌های پوشیده از کاشی‌های شش‌ضلعی و فیروزه‌ای‌رنگ دارد. این شبستان‌ها و دیگر بخش‌های مسجد، در هر نوبت از نمازهای یومیه محل برپایی نماز جماعت می‌باشد و به میزبانی عده زیادی از مردم شهر و حتی مسافران می‌پردازد.

از آنجایی كه هم‌اکنون ۴ ورودی مسجد، باز و قابل تردد است؛ می‌توان جهت خروج از مسجد به سراغ دیگر درها رفت و به گشت‌زنی در بافت تاریخی یزد و تماشای دیگر شاهكارهای معماری این خطه پرداخت.

داستان مناره های مسجد جامع یزد

مردم محلی یزد، داستان جالبی را درمورد ساخت این زوج مناره نقل می‌كنند كه شنیدن آن خالی از لطف نیست. برای ساختن مناره‌ها، استاد و شاگردی قرار می‌گذارند كه بدون نظارت بر کار یكدیگر، هركدام ساخت یكی از مناره‌ها را آغاز كنند و سپس نتیجه را مقایسه نمایند. زمانی كه بنای هر دو مناره به بهترین شكل تمام می‌شود، استاد می‌بیند که پلکان مناره شاگرد (مناره سمت راست)، دوطرفه ساخته شده؛ درحالی‌که پلکان مناره وی یک‌طرفه است. بدین ترتیب استاد زبردست، از این موضوع ناراحت می‌شود و همان زمان خودش را از بالای مناره به پایین می‌اندازد.

موزه گنجینه مسجد جامع

مسجد جامع یزد با قدمتی طولانی، گنجینه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی را در خود جای داده که بسیار موردتوجه گردشگران و مسافران می‌باشد. موزه گنجینه مسجد جامع یزد که طی سال ۱۳۹۳ هـ.ش افتتاح شده، در شبستان غربی مسجد قرار دارد و به حفظ و نمایش گنجینه‌ای شامل ۳۵۰ اثر از دوران ایلخانی تا زمان معاصر می‌پردازد.

شمسه مسجد جامع یزد؛ طرح و نقشی خیال انگیز

بعید است كسی به مسجد جامع یزد سر بزند و با طرح خیال‌انگیز و چشم‌نواز شمسه آن عكس یادگاری نگیرد. كاشی‌كاری‌های معرق آبی فیروزه‌ای در این بخش، نقش زیبایی از یک شمسه دوازده پر را به نمایش گذاشته كه مفهوم آن، به 12 امام شیعه و یا امام دوازدهم مربوط می‌شود.

البته در كاشی‌كاری‌های مسجد جامع یزد می‌توان نقش‌های دیگری را نیز دید كه اغلب آن‌ها شامل شمسه و ستاره‌های زیبا می‌باشد. گچ‌بری‌های زنجیره‌ای، نقوش محراب‌مانند و نقش قندیل نیز در بخش‌های مختلف بنای مسجد به چشم می‌خورد كه به زیبایی آن افزوده است. باید گفت كه اغلب طرح‌های موجود در این مسجد، به عنوان نمادها و مفاهیم خاص شیعی شناخته می‌شود؛ به‌طوری كه اعداد 5 _به نشانه پنج تن آل عبا یا پنجمین معصوم_، 12 _به نشانه دوازده امام شیعه_ و 72 _به عنوان عدد مربوط به یاران امام حسین(ع) و واقعه عاشورا_ به وفور مشاهده می‌گردد.

مسجد جامع یزد؛ میزبان توریست ها و گردشگران

مسجد جامع یزد به عنوان یكی از مراكز اصلی تجمعات دینی و مذهبی این شهر، همواره محل برپایی مراسم مختلف به‌ویژه عزاداری‌های دهه اول محرم و اربعین می‌باشد؛ به طوری كه با حضور هیئت‌های عزاداری از مناطق مختلف، مملو از جمعیت عزاداران یزدی و غیریزدی می‌شود. باتوجه به شهرت زیاد مراسم عزاداری یزدی‌ها _همچون سبک خاص سینه‌زنی، زنجیرزنی و نیز آئین معروف نخل‌برداری_، هرساله در میان عزاداران حسینی می‌توان جمع زیادی از توریست‌ها و گردشگران را مشاهده كرد كه برای تماشای این مراسم پرشور و عظیم، راهی شهر یزد و مسجد جامع آن می‌شوند.

آدرس مسجد جامع یزد

مسجدجامع یزد در خیابان امام خمینی(ره)، مقابل برج ساعت و انتهای خیابان مسجد جامع واقع شده و تحت نظارت اداره اوقاف، به محل برگزاری نمازهای یومیه و سایر فعالیت‌های دینی و مذهبی تبدیل گشته است.

قدم زدن در خیابان مسجد جامع را از دست ندهید!

پیشنهاد می‌کنیم که در سفر به یزد و بازدید از مسجد جامع، حدود ۲ الی ۳ ساعت از وقت خود را اختصاص دهید تا بتوانید از محله‌ها و ساباط‌های اطراف آن هم دیدن کنید. در خیابان منتهی به مسجد جامع، فروشگاه‌های متعدد صنایع‌دستی و دست‌سازه‌های سنتی نیز وجود دارد که انتخاب مناسبی برای خرید سوغات می‌باشد.
همچنین کافه‌های سنتی این محله با قرارگیری در خانه‌های سنتی و قدیمی، به محل استراحت و تفریح گردشگران تبدیل شده‌اند. از بهترین کافه‌های نزدیک به مسجد جامع می‌توان خانه هنر یزد و کافه ناردون را نام برد که در پشت‌بام خود، با تخت‌های سنتی چیدمان شده و چشم‌اندازی بی‌نظیر از بافت تاریخی یزد و بادگیرهای زیبای شهر را پیش روی علاقه‌مندان قرار داده‌اند.
اگر قصد سفر به یزد را دارید، مطالب جاهای دیدنی یزد و بهترین هتل های یزد می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد مسجد جامع یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.

جاذبه های دیدنی نزدیک به مسجد جامع

از آنجایی که مسجدجامع در بافت تاریخی یزد واقع شده، فاصله کمی تا بسیاری از مکان‌های دیدنی شهر دارد و می‌تواند مبدأ تورهای یزدگردی روزانه قرار گیرد. از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری اطراف مسجدجامع یزد؛ زندان اسکندر با تاریخچه‌ای جذاب، مجموعه امیرچخماق در مرکز شهر و همچنین باغ دولت‌آباد به‌عنوان یک باغ جهانی و معروف است که به‌طورکلی، با رفتن به مسجدجامع می‌توان فرصت بازدید از سایر دیدنی‌های بافت سنتی یزد را بدست آورد و با تماشای معماری شکوهمند آن‌ها، در ادوار تاریخی مختلف به سیر و سفر پرداخت.

اگر قصد سفر به یزد را دارید، مطالب جاهای دیدنی یزد و بهترین هتل های یزد می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

برای اطلاعات بیشتر در مورد مسجد جامع یزد با پشتیبان آنلاین رادینا تماس بگیرید.